Mahāvyutpatti: 9400-9499 


aṅguliḥ अङ्गुलिः sor སོར 

anyathā bhāgīyaḥ अन्यथा भागीयः 別家 別分 gzhan gyi cha གཞནགྱི 

chandapoṣadham ārocayati ārocitaṃ (cchandayoṣadharmañ cācayati) ca pravedayate (pravadayati) छन्दपोषधमारोचयति आरोचितं (च्छन्दयोषधर्मञ्चाचयति) प्रवेदयते (प्रवदयति) 請禱祝乘念作布薩事乞鑑之 告欲褒灑陀及報所告 dad pa'i gso sbyong bgyi bar gsol ba 'debs so gsol ba yang mkhyen par gsol lo དད་པི་གསོ་སྦྱོངབགྱི་བགསོལ་བ་འདེབསསོགསོལ་བཡངམཁྱེན་པགསོལལོ 

prativastu प्रतिवस्तु 如錢鈔 別別事 nor dang 'dra ba ནོརདང་འདྲ་བ 

uddhṛtakaṭhinam उद्धृतकठिनम् 開具會 已選羯耻那 sra brkyang phyung ba སྲ་བྐྱངཕྱུང 

kaṭhināstāraṇam. kaṭhinastāraḥ कठिनास्तारणम्. कठिनस्तारः 袈裟坐具 張羯耻那 sra brkyang gding ba སྲ་བྐྱངགདིང་བ 

saṃkalpitamārgaṇam संकल्पितमार्गणम् 擺布停當 尋相當 shom pa la sbyor ka byed pa ཤོམ་པསྦྱོརཀ་བྱེ་པ་ 

chandadāyakaḥ छन्ददायकः 進信 與欲者 dad pa 'bul ba དད་པའབུལ་བ 

adhikaraṇam अधिकरणम् rtsod pa རྩོད་པ 

saṃnihitam संनिहितम् 俱在 入藏 bzhag pa'am gter du bcug pa བཞག་པགཏེརདུ་བ་པ་ 

aprarohaṇadharmakaḥ (aprarohaṇabharmakaḥ) अप्ररोहणधर्मकः (अप्ररोहणभर्मकः) 具不生法 mi skye ba'i chos can མི་སྐྱེབའིཆོས་ཅན 

kulapratisaṃvedakaḥ कुलप्रतिसंवेदकः 一一分付各家 告各家 khyim so sor bsgo ba ཁྱིམསོ་སོརབསྒོ་ 

auśīrikāḥ (ośīrikāḥ) औशीरिकाः (ओशीरिकाः) 青苗 zha lu'am myu gu ཞ་འམྱུ་ུ་ 

golaḥ (rolaḥ) गोलः (रोलः) 大瓶 bum pa བུམ་པ 

ṭivyakaḥ टिव्यकः 水中彈指 chu la 'dzub mos se gol rdob pa ཆུ་འཛུམོསསེ་གོལརྡོ་པ་ 

paṇitakam vadhnanti (praṇitakam vananti) पणितकम्वध्नन्ति (प्रणितकम्वनन्ति) 令吐 著嘔 skus 'dzugs pa'am yal zug khra ba སྐུའཛུགས་པཡལཟུགཁྲ 

ahrāsaḥ (ahusaḥ) अह्रासः (अहुसः) 不小 mi chung ba མིཆུང་བ 

sāṃyamanikaḥ सांयमनिकः 真禁戒 yang dag par sdom pa ཡང་དག་པར་སྡོམ་པ 

kriyākāraḥ क्रियाकारः 守法 定例 khrims su byas pa ཁྲིམསསུབྱས་པ 

parimārjanam (parimarjānam) परिमार्जनम् (परिमर्जानम्) 掃拭 phyi bdar bya ba ཕྱི་བྱ་ 

prasphoṭanam (praspoṭanam) प्रस्फोटनम् (प्रस्पोटनम्) sprugs pa'am phyi ba ྤྲགས་པཕྱི 

antarvarṣā (antarvārṣā) अन्तर्वर्षा (अन्तर्वार्षा) 內夏至 夏內 至夏 dbyar tshung chad དབྱརཆད 

chinnavārṣikaḥ छिन्नवार्षिकः 避夏 已犯雨安居 已犯夏格 dbyar gnas pa las nyams pa དབྱརགནས་པལསཉམས་པ 

avārṣakaḥ (avārṣīka) अवार्षकः (अवार्षीक) 不入避夏處 不入雨安居 不成一年 未入避夏或後至者 dbyar gnas su ma zhugs pa'am lor ma lon pa དབྱརགནས་སུཞུགས་པལོལོན་པ 

khaṇḍaphullaḥ (khaṇḍapullaḥ) खण्डफुल्लः (खण्डपुल्लः) 房屋坍塌 khang pa ral zhing grum pa ཁང་པརལཞིངགྲུ་པ་ 

līlāyitatvam (līlāyitatam) लीलायितत्वम् (लीलायिततम्) 身搖 戲嬉 變身 lus bsgyur ba ལུསབསྒྱུར་བ 

saṃtānabāhulyam (saṃtanabāhulyam) संतानबाहुल्यम् (संतनबाहुल्यम्) 心多 相續多 rgyud mang ba རྒྱུདམང་བ 

dharmapaṇanam धर्मपणनम् 賣法 chos 'tshong ba ཆོསའཚོང་བ 

vipravādanam विप्रवादनम् 哄誘 slu ba སླུ་བ 

visaṃvādanam विसंवादनम् 哄誘 slu ba སླུ་བ 

upanimantraṇam उपनिमन्त्रणम् 待客 mgron du gnyer ba མགྲོནདུགཉེར་བ 

kālikaḥ कालिकः 時分可 dus su rung ba དུས་སུརུང་བ 

yāmikaḥ यामिकः 刻分可 thun tshod du rung ba ཐུན་ཚོདདུརུང་བ 

saptāhikam (saptahikam) सप्ताहिकम् (सप्तहिकम्) 七夜 七日 zhag bdun pa ཞག་བདུན་པ་ 

yāvajjīvikam यावज्जीविकम् 臨終 乃至命存 一生可 'tsho ba'i bar du bcang ba འཚོ་བི་བར་དུ 

kheṭakaṭāhakam (kheṭakaṭahakam) खेटकटाहकम् (खेटकटहकम्) 唾器 mchil ma'i snod མཆིི་སྣོད 

kuñcikā कुञ्चिका 鑰匙 gtan pa dbye ba'i lcags sbu gu'o གཏན་པ་དབྱེ་བི་ལྕགསསྦུ་ུའོ་ 

śūrpakaḥ शूर्पकः 篩羅 zhab ma'am slo ma སློ་ 

kuṇḍalakam कुण्डलकम् 洗浣器 洗瘦器 bkru bshal gyi snod བཀྲུ་བགྱིསྣོད 

varatram (varantram. varattram) वरत्रम् (वरन्त्रम्. वरत्त्रम्) 'breng ba ྲེ 

pailottakam (vailaitikam) पैलोत्तकम् (वैलैतिकम्) 漏器 rdol ba རྡོ་བ 

udakadattā (udakadattaḥ) उदकदत्ता (उदकदत्तः) 以濾給 chu tshogs kyis byin pa ཆུཚོགསཀྱིསབྱིན་པ 

dhanakrītā (dhanakrītam) धनक्रीता (धनक्रीतम्) 用價購者 rin chas nyos pa རིནཆས་པ་ 

dhvajahṛtā ध्वजहृता 強奪得者 btsan phrogs su thob pa བཙནཕྲགསསུཐོབ་པ 

paṭavāsinī पटवासिनी 衣食資養 gos zas kyis 'tshos pa གོསཟསཀྱིསའཚོ་པ་ 

samajīvikā समजीविका 同口 kha dum pa དུ་པ་ 

tatkṣaṇikā तत्क्षणिका 多相見 幾會見者 thang 'ga' 'phrad pa ཐང་འགའའཕྲད་པ 

pitṛrakṣitā (pīṭirakṣitā) पितृरक्षिता (पीटिरक्षिता) 父愛護 phas bsrungs pa བསྲུངས་པ་ 

mātṛrakṣitā (matṛrakṣitā) मातृरक्षिता (मतृरक्षिता) 母愛護 母護 mas bsrungs pa མསབསྲུངས་པ་ 

bhrātṛrakṣitā भ्रातृरक्षिता 兄護妹 兄弟護 兄護 ming pos bsrungs pa མིངཔོབསྲུངས་པ་ 

bhaginīrakṣitā भगिनीरक्षिता 姊妹相護 姊妹護 phu nu mos bsrungs pa ཕུནུམོསབསྲུངས་པ་

 śvaśurakṣitā (śvaśrurarakṣitā) श्वशुरक्षिता (श्वश्रुररक्षिता) 丈夫相護 丈夫護 gyos pos bsrungs pa གྱོཔོབསྲུངས་པ་ 

śvaśrururakṣitā श्वश्रुरुरक्षिता 丈母相護 丈母護 rgyug mos bsrungs pa རྒྱུམོསབསྲུངས་པ་ 

jñātirakṣitā ज्ञातिरक्षिता 骨肉護 親眷護 gnyen pas bsrungs pa གཉེནཔསབསྲུངས་པ་ 

gotrarakṣitā गोत्ररक्षिता 骨肉護 rus chags kyis bsrungs pa རུསཆགསཀྱིསབསྲུངས་པ་ 

mālāguṇaparikṣiptaḥ मालागुणपरिक्षिप्तः 生日 纏鬘條 男之定期 skyes kyi dus btab pa སྐྱེསཀྱིདུསབཏབ་པ 

tatkṣaṇikā तत्क्षणिका 多相見 即時者 幾會見者 thang 'ga' 'phrad pa ཐང་འགའའཕྲད་པ 

āvāhaḥ आवाहः 娶與 bag mar blangs pa བགམརབླངས་པ 

vivāhaḥ विवाहः 與嫁 bag mar btang ba བགམརབཏང་བ 

kāyasaṃsargaḥ कायसंसर्गः 下身相觸 身交會 mthang sprad pa སྤྲད་པ་ 

pariṣvajamātram (pariaṣṭhajamātram) परिष्वजमात्रम् (परिअष्ठजमात्रम्) 微觸 唯抱 mthang sprad pa tsam སྤྲད་པ་ཙམ 

dvayadvayasamāpattiḥ द्वयद्वयसमापत्तिः 雙雙相持 兩兩相合 gnyis kyis gnyis sprad pa གཉིས་ཀྱིགཉིསསྤྲད་པ་ 六群比丘 

nandaḥ नन्दः 難陀 dga' bo དགའ་བོ་ 

upanandaḥ उपनन्दः 烏跋難陀 跋難陀 近喜 nye dga' po ཉེདགའ་པོ 

punarvasuḥ पुनर्वसुः 相合 滿宿 nab so སོ 

chandaḥ छन्दः 闡陀 闡那 'dun pa འདུན་པ 

aśvakaḥ अश्वकः 行疾 阿說迦 馬師 gro mgyogs pa འགྲོམགྱོགས་པ 

udāyī उदायी 麤黑 弗那跋 'char ka འཆར 四種母 

aṅkadhātrī अङ्कधात्री 抱持母 褓持母 pang na 'tsho ba'i ma ma འཚོ་བི་ 

kṣīradhātrī क्षीरधात्री 乳母 乳哺母 供乳哺 nu ma bsnun ba'i ma ma ནུབསྣུན་འི 

maladhātrī मलधात्री 抱母 澡浴母 濯嬭 洗母 dri ma 'phyi ba'i ma ma དྲི་མ་འཕྱིབའི 

krīḍanikā dhātrī क्रीडनिका धात्री 相伴作嬭母 歡戲母 遊戲嬭 共歡戲 rtsed grogs kyi ma ma (rtsed 'grogs kyi ma ma) རྩེདགྲོགསཀྱི(རྩེདའགྲོགསཀྱི)  

vyādhināmāni व्याधिनामानि 病名目 nad kyi ming la ནདཀྱིམིང 

vyādhiḥ व्याधिः 疾病 nad ནད rogaḥ रोगः yongs su gdung ba'am tsha ba ཡོངས་སུགདུང་བཚ་བ 

paridāhaḥ परिदाहः 熱煩 tsha ba ཚ་བ 

vraṇam व्रणम् rma རྨ gaṇḍaḥ गण्डः 鼠瘡 'bras འབྲས 

śrāvikā श्राविका 鼠瘡 'bras འབྲས 

kuṣṭham कुष्ठम् 大麻風 mdze ཛེ་ 

visphoṭaḥ विस्फोटः 癬瘡 'brum bu འབྲུབུ 

kiṭibhaḥ किटिभः 小痘疹 'brum bu phra mo འབྲུབུཕྲ་མོ 

dardguḥ दर्द्गुः shu ba ུ་ 

kilāsam किलासम् 白癩 胎毒 胎毒 ngan rkyen pa'am sha kra (mngal skyon pa'am sha bkra / ngal skyen) ངནརྐྱེན་པའམྲ་(མངལསྐྱོན་པབཀྲ་།་ངལསྐྱེ) 

vicarcikā विचर्चिका 連瘡 rkang shu རྐངུ་ 

kaṇḍūḥ कण्डूः g-ya' ba གཡའ 

pāmā पामा g-yan pa ་པ་ 

kacchuḥ कच्छुः khyi rngo ྱི་རྔོ་ 

visūcikā (visucikā) विसूचिका (विसुचिका) 打嗝 gsud pa གས་པ་ 

ādhmānaḥ आध्मानः sbos pa སྦ་པ་