Mahāvyutpatti: 9100-9199 


pravrajyāvastu प्रव्रज्यावस्तु 出家根由 出家事 初度之時分 rab tu byung ba'i gzhi རབ་ཏུབྱུང་བི་གཞི 

poṣadhavastu पोषधवस्तु 說戒根由 褒灑陀事 布薩時 gso sbyong gi gzhi གསོ་སྦྱོངགིགཞི 

varṣāvastu वर्षावस्तु 坐夏根由 安居事 安居時 dbyar gyi gzhi དབྱརགྱིགཞི 

pravāraṇavastu प्रवारणवस्तु 起夏根由 隨意事 開具時 dgag dbyi'i gzhi དགགྱིའི་ཞི 

kaṭhinavastu कठिनवस्तु 放袈裟根由 羯耻那衣事 收衣時 sra brkyang kyi gzhi སྲ་བྐྱངཀྱིགཞི 

cīvaravastu चीवरवस्तु 放衣服根由 衣事 衣分根由 gos kyi gzhi གོསཀྱིགཞི 

carmavastu चर्मवस्तु 皮衣根由 皮革事 皮衣分 ko lpags kyi gzhi ོ་གསཀྱིགཞི 

bhaiṣajyavastu भैषज्यवस्तु 算根由 藥事 藥分 rtsi'i gzhi རྩིི་གཞི 

karmavastu कर्मवस्तु 行業事根由 羯磨事 事分 las kyi gzhi ལས་ཀྱི་གཞི 

pratikriyāvastu प्रतिक्रियावस्तु 改作根由 改作事 改作分 phyir bcos pa'i gzhi ཕྱིརབཅོས་པི་གཞི 

kālākālasampadvastu कालाकालसम्पद्वस्तु 合時非時初修根由 合時非時事 合時於非時分 dus dang dus ma yin pa dang sbyar ba'i gzhi དུསདང་དུ་མ་ཡ་པ་དང་སྦྱར་བི་གཞི 

bhūmyantarasthacaraṇavastu भूम्यन्तरस्थचरणवस्तु 遷移別處根由 住行餘處事 遷移別處時分 sa gzhan du spos pa'i spyod pa'i gzhi གཞན་དུསྤོས་པའི་ྤྱོད་པའི་ཞི 

parikarmavastu (parikarmaṇavastu) परिकर्मवस्तु (परिकर्मणवस्तु) 圓滿修習根由 補戒分 補戒根分 yongs su sbyangs pa'i gzhi ཡོངས་སུསྦྱངས་པི་གཞི 

karmabhedavastu कर्मभेदवस्तु 不順業根由 破羯磨事 不順事分 las mi mthun pa'i gzhi ལསམི་མཐུན་པའི་ཞི 

cakrabhedavastu चक्रभेदवस्तु 不順輪根由 破輪事 不順法分 'khor lo mi mthun pa'i gzhi འཁོར་ལོམི་མཐུན་པའི་ཞི 

adhikaraṇavastu अधिकरणवस्तु 爭競根由 諍事 爭競分 rtsod pa'i gzhi རྩོད་པི་གཞི 

śayanāsanavastu शयनासनवस्तु 臥具相分 床座事 臥具分 mal cha'i gzhi མལ་ཆི་གཞི 五種認可水 

saṃghakalpaḥ संघकल्पः 僧可 dge 'dun gyis rung ba དགེ་འདུནགྱིསརུང་བ 

pudgalakalpaḥ पुद्गलकल्पः 人可 gang zag gis rung ba གང་ཟགགིསརུང་བ 

parisrāvakalpaḥ परिस्रावकल्पः 水濾可 chu tshags kyis rung ba ཆུ་ཚགསཀྱིསརུང་བ 

ahorātrakalpaḥ अहोरात्रकल्पः 一晝夜可 日可 nyin zhag gis rung ba ཉིནཞགགིསརུང་བ 

udapānakalpaḥ (udapānākalpaḥ) उदपानकल्पः (उदपानाकल्पः) 井可 khron pas rung ba ཁྲོན་པརུང་བ 沙門過失 

abhikṣuḥ अभिक्षुः 不堪比丘 非比丘 dge slong du mi rung ba'am dge slong ma yin pa དགེ་སློངདུ་མི་རུང་བདགེ་སློང་མཡིན་པ 

aśramaṇaḥ अश्रमणः 不堪沙門 非沙門 不堪修習 非修習 dge sbyong du mi rung ba'am dge sbyong ma yin pa དགེ་སྦྱོངདུ་མི་རུང་བདགེ་སྦྱོངམ་ཡིན་པ 

aśākyaputrīyah अशाक्यपुत्रीयह् 不堪佛子 非佛子 非釋迦子 shā kya'i bur mi rung ba'am shā kya'i bur ma yin pa ཤཱ་ཀྱི་བུམི་རུང་བཤཱ་ཀྱི་བུམ་ཡིན་པ 

dhvasyate bhikṣubhāvāt ध्वस्यते भिक्षुभावात् 比丘中壞 失苾芻性 dge slong gi dngos po las nyams par 'gyur དགེ་སློངགིདངོས་པོལསཉམས་པའགྱུར 

hatam asya bavati śrāmaṇyam (hatam asya bavati śramaṇam) हतमस्य बवति श्रामण्यम् (हतमस्य बवति श्रमणम्) 墮壞修善趣 彼沙門性壞 de'i dge sbyong gi tshul zhig par 'gyur དེའིདགེ་སྦྱོངགིཚུལཞིག་པའགྱུར 

dhvastam ध्वस्तम् 墮落 nyams pa ཉམས་པ 

mathitam मथितम् bcom pa བཅོམ་པ 

patitam पतितम् ltung ba ལྟུང་བ་།་ 

parājitam पराजितम् 被他所勝 pham bar gyur ba ཕམབརགྱུར་བ 

apratyuddhāryam asya bhavati śrāmaṇyam अप्रत्युद्धार्यमस्य भवति श्रामण्यम् 再不可受比丘戒 彼沙門性不可救濟 de'i dge sbyong gi tshul phyir bslang du med par 'gyur དེའིདགེ་སྦྱོངགིཚུལཕྱིརབསླངདུ་མེད་པའགྱུར 

tadyathā tālo mastakacchinnaḥ तद्यथा तालो मस्तकच्छिन्नः 譬如斬去多羅樹尖 dper na shing ta la'i mgo bcad pa bzhin དཔེར་ནཤིང་ཏ་ི་མགོབཅད་པབཞིན 

abhavyo haritvāya अभव्यो हरित्वाय 不可變青色 不能鬱茂 sngon por 'gyur du mi rung ba'am mi btub སྔོན་པོའགྱུརདུ་མི་རུང་བམིབཏུབ 

duḥśīlaḥ दुःशीलः 壞禮法 破戒 tshul khrims 'chal ba ཚུལ་ཁྲིམས་འ་བ 

pāpadharmaḥ पापधर्मः 具罪法 罪法具 sdig pa'i chos can སྡིག་པི་ཆོས་ཅན 

antarpūtyavasrutaḥ (antapūti avaśrutaḥ) अन्तर्पूत्यवस्रुतः (अन्तपूति अवश्रुतः) 內膿漏於外 khongs myags shing phyir 'dzag pa ཁོངགསཤིངཕྱིར་འཛ་པ་ 

kaṣaṃbakajātaḥ कषंबकजातः 猶如杇木 如穢蝸螺 shing rul ba lta bur gyur pa ཤིངརུལ་བལྟ་བུརགྱུར་པ 

śaṅkhasvarasamācaraḥ (śaṅkhasvarasamāccharaḥ) शङ्खस्वरसमाचरः (शङ्खस्वरसमाच्छरः) 螺音行 lug pong ltar spyad pa ལུག་པལྟརསྤྱད་པ 

saṃkasusamācāraḥ संकसुसमाचारः 如空溝 螺音行 行如牛 lung rul ba lta bur gyur pa ལུངརུལ་བལྟ་བུརགྱུར་པ 

aśramaṇaḥ śramaṇapratijñaḥ अश्रमणः श्रमणप्रतिज्ञः 非修善而稱修善 非沙門稱沙門 dge sbyong ma yin par dge sbyong du khas 'che ba དགེ་སྦྱོངམ་ཡིན་པདགེ་སྦྱོངདུའཆེ་བ 

abrahmacārī brahmacārīpratijñaḥ अब्रह्मचारी ब्रह्मचारीप्रतिज्ञः 非淨梵而稱淨梵 非梵行稱梵行 tshangs par spyod pa ma yin par tshangs par spyod par khas 'che ba ཚངས་པསྤྱོད་པམ་ཡིན་པཚངས་པསྤྱོད་པའཆེ་བ 

śīlavipannaḥ (śīlavivannaḥ) शीलविपन्नः (शीलविवन्नः) 壞戒 tshul khrims nyams pa ཚུལ་ཁྲིམསཉམས་པ 

dṛṣṭivipannaḥ दृष्टिविपन्नः 壞觀 壞見 lta ba nyams pa ལྟ་བཉམས་པ 

ācāravipannaḥ आचारविपन्नः 壞法 壞行 cho ga nyams pa ཆོ་གཉམས་པ 

ājīvavipannaḥ आजीवविपन्नः 壞養 壞命 'tsho ba nyams pa འཚོ་བཉམས་པ 

śikṣābhraṣṭaḥ शिक्षाभ्रष्टः 壞學 bslab pa zhig pa བསླབ་པཞིག་པ 精舎等 

gandhakuṭī गन्धकुटी 淨香房 清淨香台 dri gtsang khang དྲིགཙངཁང 

vihārah विहारह् 佛殿 淨舍 gtsug lag khang གཙུགལགཁང 

layanam लयनम् 住房 gnas khang གནསཁང 

varṣakaḥ वर्षकः 夏房 dbyar khang དབྱརཁང 

gaṇḍī गण्डी 犍地 gaṇ ḍi ཎ་ཌི 

gaṇḍīkoṭanakam गण्डीकोटनकम् 犍槌 gaṇ ḍi'i the'u ཎ་ཌིའི་ེའུ 

velācakram वेलाचक्रम् 影朝 一日商矩 智慧中圍 nyi tshod kyi 'khor lo ཉིཚོདཀྱིའཁོར་ལོ 衣服 

aurṇakavāsaḥ और्णकवासः 綿衣 bal gos གོས 

śāṇakam शाणकम् 沙納衣 麻衣 沙納布 sha na'i ras ི་རས 

kṣaumakam क्षौमकम् 薩麻衣 麻衣 胡麻布 亞麻衣 zar ma'i ras ི་རས 

daukulakam (daugūlakam) दौकुलकम् (दौगूलकम्) 都古布 紵布 葛布 du kū la'i ras དཱུུ་ི་རས 

koṭambakam (koṭṭambakam) कोटम्बकम् (कोट्टम्बकम्) 戈丹布 上毛緂 ko tam pa'i ras གོཏམ་པའི་ 

kārpāsakam कार्पासकम् 布衣 ras gos རསགོས 

kauśeyakam कौशेयकम् 絹衣 野蠶衣 番南絹 mon dar མོ 

aṃśukam अंशुकम् 絹羅 dar la  

paṭṭakam पट्टकम् dar  

paṭaḥ पटः 毼子 刷絨 snam bu སྣབུ 

paṭakaḥ पटकः 大布整 ras yug chen རསཆེན 

śāṭakam शाटकम् 整小布 ras yug phran རསཕྲན 

prāvāraḥ प्रावारः 犢毛布 be'u ras ེའུ་རས 

amilaḥ (āmilaḥ) अमिलः (आमिलः) 犢毛大布 be'u ras yug chen ེའུ་རསཆེན 

kṛmilikaḥ (kṛmilikā) कृमिलिकः (कृमिलिका) 犢毛紅布 be'u ras dmar po ེའུ་རསདམར་པོ 

kṛmivarṇā कृमिवर्णा 紅羅 la dmar དམར 

saumilakā सौमिलका 犢毛紅布 犢毛氆氌 be'u phrug ེའུ་ཕྲུག 

kāśikasūkṣmam काशिकसूक्ष्मम् 紅羅 迦尸細軟布 yul ka sha'i ka'i ras phran ཡུལི་ི་རསཕྲན 

samavarṇaḥ समवर्णः 犢毛氆氌 等色 kha dog ran pa ཁ་དོག་ར་པ་ 

durvarṇaḥ दुर्वर्णः 色惡 kha dog ngan pa ཁ་དོགངན་པ 

aparāntakam अपरान्तकम् 夜衣 阿般蘭得迦衣 南方帛 羅絹之衣 nyi 'og gi gos ཉིའོགགིགོས 

erakam एरकम् 褥子 絮褥 bal stan སྟན 

merakam मेरकम् 具葉褥 樹皮褥 shing shun gyi stan ཤིངགྱིསྟན 

syandarakaḥ (syandarakam) स्यन्दरकः (स्यन्दरकम्) 綿褥 緞褥 srin bal gyi stan སྲིནགྱིསྟན 

mandurakam (madhuram) मन्दुरकम् (मधुरम्) 布褥 ras bal gyi stan རསགྱིསྟན 

mṛtapariṣkāraḥ मृतपरिष्कारः 亡故財物 亡者資具 shi ba'i nor rdzas ཤི་བི་ནོར་རྫས 

śamasāmantakam शमसामन्तकम् 周圍一肘 khru gang khor yug ཁྲུ་གངཁོ 

yugmam (yugām) युग्मम् (युगाम्) zung ཟུང 

dvipuṭasaṃghāṭī (dipūṭasaṃghāṭī) द्विपुटसंघाटी (दिपूटसंघाटी) 袈裟有裡兒的 二重重複衣 snam sbyar nang shun can སྣསྦྱརནངཅན 

tripuṭasaṃghāṭī त्रिपुटसंघाटी 三層袈裟 三重重複衣 snam sbyar sum rim pa སྣསྦྱརསུམརིམ་པ 

dhaṭikaḥ (dhajikaḥ. vaṭika. dhaṇika) धटिकः (धजिकः. वटिक. धणिक) 鑲邊 縫邊 cha ga ltab pa ག་ལ་པ་ 

cīvaraśreṇī (cīvaraśroṇī) चीवरश्रेणी (चीवरश्रोणी) 袈裟條 衣條 chos gos kyi tshal bu ཆོསགོསཀྱི་བུ་ 

ānanda paṭṭikaḥ (sānta paṭṭikaḥ) आनन्द पट्टिकः (सान्त पट्टिकः) 周圍邊 mtha' skor མཐའསྐོར 

phalakaḥ फलकः 皮袋 有鈕子 sgrog gu'i rten ma སྒྲོགའི་ྟེན

gaṇḍūśikaḥ. gaṇḍūmikaḥ. kaṇḍūsikaḥ गण्डूशिकः. गण्डूमिकः. कण्डूसिकः 補丁者 lhan pa glon pa / lhan pa gon pa ལྷན་པ་གློ་པ་ 

upaniśrayaḥ उपनिश्रयः 暫且住坐 暫且住 re zhig gnas bca' ba རེ་ཞིགགནསབཅའ 

āśrayaṇīyam आश्रयणीयम् 居住所用 所寓 gnas bca' ba གནསབཅའ 

kalpikam कल्पिकम् 使得中 可者 rung ba རུང་བ 

utkacaḥ उत्कचः 如髮上豎 skra gyen du 'greng ba lta bu སྐྲགྱེན་དུ་འྲེལྟ་བུ 

prakacaḥ प्रकचः 如髮散亂 skra zhig pa lta bu སྐྲཞིག་པལྟ་བུ 

romapātaḥ रोमपातः 如毛墮地 spu sa la lhung ba lta bu སྤུས་ལལྷལྟ་བུ 戒律語