Mahāvyutpatti: 7400-7499
gaganam गगनम् 虛空 nam mkha' ནམ་མཁའ་
kham खम् 虛空 nam mkha' ནམ་མཁའ་
analaḥ अनलः 火 me མེ་
bhūtadhātrī भूतधात्री 生依 持物 地名 地 sa'i ming ste 'dom na 'byung po'i rten སའི་མིང་སྟེ་(འབྱུང་པོའི་རྟེན་)
anilaḥ अनिलः 風 rlung རླུང་
sujātaḥ सुजातः 妙生 legs par skyes pa ལེགས་པར་སྐྱེས་པ་
supariṇataḥ सुपरिणतः 妙熟 legs par smin pa ལེགས་པར་སྨིན་པ་
anujātaḥ अनुजातः 隨生 順生 rjes su skyes pa'am mthun par skyes pa རྗེས་སུ་སྐྱེས་པའམ་མཐུན་པར་སྐྱེས་པ་
prasūtaḥ प्रसूतः 出 生 byung ngam btsas sam skyes pa བྱུང་ངམ་བཙས་སམ་སྐྱེས་པ་
ānuṣaṅgikaḥ आनुषङ्गिकः 稍出 隨後起 zhar la byung ba ཞར་ལ་བྱུང་བ་
susamsthitaḥ सुसम्स्थितः 妙住 legs par gnas pa ལེགས་པར་གནས་པ་
hetukaḥ हेतुकः 因中出 rgyu las byung ba རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་
prāyogikaḥ प्रायोगिकः 合中出 加行生 sbyor ba las byung ba སྦྱོར་བ་ལས་བྱུང་བ་
svarasanirodhaḥ (svarasanaraddhaḥ) स्वरसनिरोधः (स्वरसनरद्धः) 自然滅 自然生 rang gi ngang gis 'gag pa རང་གི་ངང་གིས་འགག་པ་
na nivartayati न निवर्तयति 不生 不滅 mi skye'am mi 'grub མི་སྐྱེའམ་མི་འགྲུབ་
nirhāraḥ निर्हारः 成 sgrub pa སྒྲུབ་པ་
abhinirvartakaḥ अभिनिर्वर्तकः 現前作成就 mngon par 'grub par byed pa མངོན་པར་འགྲུབ་པར་བྱེད་པ་
avaropitakuśalamūlaḥ अवरोपितकुशलमूलः 生善根 種善根 dge ba'i rtsa ba bskrun pa'am bskyed pa དགེ་བའི་རྩ་བ་བསྐྲུན་པའམ་བསྐྱེད་པ་
pratipattisampat प्रतिपत्तिसम्पत् 具豐足 行具足 sgrub pa phun sum tshogs pa སྒྲུབ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་
kaṭasīvardhitā कटसीवर्धिता 生屍林 增貪愛 dur khrod bskyed pa དུར་ཁྲོད་བསྐྱེད་པ་
saṃjananam संजननम् 普 皆生 妙 kun nas sam legs par ram yongs su bskyed pa ཀུན་ནས་སམ་ལེགས་པར་རམ་ཡོངས་སུ་བསྐྱེད་པ་
samudānayanāya (samudānāyam. samudānanāya. samudānayam) समुदानयनाय (समुदानायम्. समुदाननाय. समुदानयम्) 妙合 修證 妙說 妙聚故 legs par sbyar ba'am legs par bsgrub pa'am legs par bsdu ba'i phyir ལེགས་པར་སྦྱར་བའམ་ལེགས་པར་བསྒྲུབ་པའམ་ལེགས་པར་བསྡུ་བའི་ཕྱིར་
bhāvī (bhāvin) भावी (भाविन्) 出 成 'byung ba'am 'gyur ba འབྱུང་བའམ་འགྱུར་བ་
parikalpasamucchṛtaḥ (parikalpasamupasthitaḥ) परिकल्पसमुच्छृतः (परिकल्पसमुपस्थितः) 皆出現 分別起 皆出現想 yongs su rtog pa las byung ba ཡོངས་སུ་རྟོག་པ་ལས་བྱུང་བ་
vartate वर्तते 轉 用 在 'gyur ro'am 'dug go spyod do འགྱུར་རོའམ་འདུག་གོ་སྤྱོད་དོ་
āsādanam आसादनम् 作得 thob par byed pa ཐོབ་པར་བྱེད་པ་
āsādya आसाद्य 倚 得 遇 brten nas sam phrad nas sam thob nas བརྟེན་ནས་སམ་ཕྲད་ནས་སམ་ཐོབ་ནས་
prāptaḥ प्राप्तः 得 thob pa ཐོབ་པ་
arpaṇā अर्पणा 獻 交付 'bul ba'am gtod འབུལ་བའམ་གཏོད་
prabhāvayanti प्रभावयन्ति 極分 極生 極放 極令分 極令放 極令生 rab tu 'byed do'am rab tu 'jog go rab tu bskyed do རབ་ཏུ་འབྱེད་དོའམ་རབ་ཏུ་འཇོག་གོ་རབ་ཏུ་བསྐྱེད་དོ་
samudācāraḥ समुदाचारः 集 行 因 普出 普出 kun tu 'byung ba'am rgyu'am spyod pa ཀུན་ཏུ་འབྱུང་བའམ་རྒྱུའམ་སྤྱོད་པ་
pratipādayati प्रतिपादयति 貢 解 'bul lo'am go bar byed do འབུལ་ལོའམ་གོ་བར་བྱེད་དོ་
pratilabdhaḥ प्रतिलब्धः 獲 得 曉得 thob pa'am rnyed pa ཐོབ་པའམ་རྙེད་པ་
upanāmayati उपनामयति 貢 獻 好生貢 nye bar 'bul ཉེ་བར་འབུལ་
vṛddhiṃ virūḍhi (vṛddhiṃ virūḍhiṃ) वृद्धिं विरूढि (वृद्धिं विरूढिं) 廣大 廣大增長 'phel zhing rgyas pa dang yangs par 'gyur འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པ་དང་ཡངས་པར་འགྱུར་
ācayaḥ आचयः 積 甜 增 bsags pa བསགས་པ་
upacayaḥ उपचयः 廣 增 rgyas pa'am 'phel ba རྒྱས་པའམ་འཕེལ་བ་
ācitaḥ आचितः 積 bsags pa བསགས་པ་
pūrṇatvam पूर्णत्वम् 盈 滿 gang ba'am rdzogs pa གང་བའམ་རྫོགས་པ་
anuśerate अनुशेरते 成滿 rgyas par 'gyur ba རྒྱས་པར་འགྱུར་བ་
utkarṣaḥ उत्कर्षः 增長 生 'phel ba'am skye ba འཕེལ་བའམ་སྐྱེ་བ་
upabṛṃhayati उपबृंहयति 令增長 令廣大 增長作 廣大作 'phel bar byed pa'am rgyas par byed pa འཕེལ་བར་བྱེད་པའམ་རྒྱས་པར་བྱེད་པ་
vivardhanam विवर्धनम् 增添 最增添 rnam par 'phel ba རྣམ་པར་འཕེལ་བ་
saṃcitaḥ संचितः 積者 集 bsags pa བསགས་པ་
vṛddhiprasarpaṇam वृद्धिप्रसर्पणम् 增 增長 長 skye ba dang 'phel ba སྐྱེ་བ་དང་འཕེལ་བ་
visarpaṇam विसर्पणम् 增 'phel ba འཕེལ་བ་ upacitataram उपचिततरम् 大積 最積 cher bsags pa'am shin tu bsags pa ཆེར་བསགས་པའམ་ཤིན་ཏུ་བསགས་པ་
cayaḥ चयः 增 滿 'phel ba'am sogs pa འཕེལ་བའམ་སོགས་པ་
apacayaḥ अपचयः 損 減 'grib pa'am 'bri ba འགྲིབ་པའམ་འབྲི་བ་
nirūpaṇā निरूपणा 實解 nges par rtog pa ངེས་པར་རྟོག་པ་
nirvikalpam निर्विकल्पम् 不能解悟 離分別 無妄想 rnam par rtog pa med pa རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་
avikalpam अविकल्पम् 不解 無分別 不妄想 rnam par mi rtog pa རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་
savikalpam सविकल्पम् 解悟 有分別 具妄想 rnam par rtog pa dang bcas pa རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་བཅས་པ་
yoniśa upalakṣitavyam (yoniśa upaparīkṣitavyā) योनिश उपलक्षितव्यम् (योनिश उपपरीक्षितव्या) 如法解悟 如法察 tshul bzhin du brtag par bya'o ཚུལ་བཞིན་དུ་བརྟག་པར་བྱའོ་
prarūpaṇā प्ररूपणा 最解 rab tu rtog pa རབ་ཏུ་རྟོག་པ་
upaparīkṣaṇam (upaparīkṣiṇam) उपपरीक्षणम् (उपपरीक्षिणम्) 參 觀察 參解 nye bar rtog pa ཉེ་བར་རྟོག་པ་
abhinirūpaṇā अभिनिरूपणा 實解 計度分別 現前解 mngon par rtog pa མངོན་པར་རྟོག་པ་
vyavacārayitavyaḥ व्यवचारयितव्यः 實想 應詳察 rnam par dpyad par bya ba རྣམ་པར་དཔྱད་པར་བྱ་བ་
upanidhyātavyaḥ उपनिध्यातव्यः 各察 應審慮 nges par brtag par bya ངེས་པར་བརྟག་པར་བྱ་
nidhyāptiḥ निध्याप्तिः 實想 思惟 決定 觀察 nges par sems pa ངེས་པར་སེམས་པ་
pratyavekṣitavyam प्रत्यवेक्षितव्यम् 隨了知 應個別察 so sor brtag par bya ba སོ་སོར་བརྟག་པར་བྱ་བ་
nidhyāyati निध्यायति 實心 深慮 nges par sems par byed ངེས་པར་སེམས་པར་བྱེད་
anugantavyam अनुगन्तव्यम् 隨了知 應隨了悟 rjes su rtogs par bya རྗེས་སུ་རྟོགས་པར་བྱ་
ājñāpayet आज्ञापयेत् 遍知 kun shes par gyis shig ཀུན་ཤེས་པར་གྱིས་ཤིག་
nidhyāpayet निध्यापयेत् 實心 令解 nges par soms shig ངེས་པར་སོམས་ཤིག་
saṃjñāpayet संज्ञापयेत् 實解 令深慮 yang dag par shes par gyis shig ཡང་དག་པར་ཤེས་པར་གྱིས་ཤིག་
ūhanā ऊहना 察 brtag pa བརྟག་པ་
ūhāpohasamarthaḥ ऊहापोहसमर्थः 能解 能察解 brtag cing zhig nus pa བརྟག་ཅིང་ཞིག་ནུས་པ་
upalakṣaṇam उपलक्षणम् 近解 解 近察 觀 近指 相 nye bar brtags pa'am nye bar mtshon pa ཉེ་བར་བརྟགས་པའམ་ཉེ་བར་མཚོན་པ་
prekṣate प्रेक्षते 見解 解 觀 blta ba'am rtog pa བལྟ་བའམ་རྟོག་པ་
nitīraṇam नितीरणम् 實解 解悟 nges par rtog pa'am phye ste rtog pa ངེས་པར་རྟོག་པའམ་ཕྱེ་སྟེ་རྟོག་པ་
vicāraṇam विचारणम् 辯察 分別 觀察 dpyod pa དཔྱོད་པ་
samodahanaḥ समोदहनः 妙甚解 legs par rab tu rtog pa ལེགས་པར་རབ་ཏུ་རྟོག་པ་
anvodahanam अन्वोदहनम् 隨解 rjes su rab tu rtog pa རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་རྟོག་པ་
pañcaskandhaprakaraṇam पञ्चस्कन्धप्रकरणम् 極作五蘊 五蘊論 五蘊注解 phung po lnga'i rab tu byed pa ཕུང་པོ་ལྔའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་
ābhisaṃkṣepikam आभिसंक्षेपिकम् 收成 極略色 bsdus pa las gyur pa བསྡུས་པ་ལས་གྱུར་པ་
abhyavakāśikam अभ्यवकाशिकम् 現前開分 極迥色 現前有節 mngon par skabs yod pa མངོན་པར་སྐབས་ཡོད་པ་
samādānikam समादानिकम् 實取中出 受所引色 yang dag par blangs las byung ba ཡང་དག་པར་བླངས་ལས་བྱུང་བ་
parikalpitam परिकल्पितम् 普察 分別 遍計所執 kun brtags pa ཀུན་བརྟགས་པ་
vaibhūtikam (vaibhūtvikam) वैभूतिकम् (वैभूत्विकम्) 自足 自在足 dbang 'byor pa དབང་འབྱོར་པ་
sāṃvyavahārikam सांव्यवहारिकम् 悉安名 世施設 名言安立 kun tu tha snyad 'dogs pa ཀུན་ཏུ་ཐ་སྙད་འདོགས་པ་
śāstrīyāḥ शास्त्रीयाः 論中出 bstan bcos las 'byung ba rnams བསྟན་བཅོས་ལས་འབྱུང་བ་རྣམས་
sārdram सार्द्रम् 具潤 和合 rlan dang bcas pa རླན་དང་བཅས་པ་
sādyam साद्यम् 降伏 ljid gnon ལྗིད་གནོན་
anubhūtiḥ अनुभूतिः 覺 覺味 nyams su myong ba ཉམས་སུ་མྱོང་བ་
anubhavati अनुभवति 嚐 作嚐 myong bar byed pa མྱོང་བར་བྱེད་པ་
vidhānam विधानम् 成 放 sgrub pa'am bzhag pa སྒྲུབ་པའམ་བཞག་པ་
ādriyate आद्रियते 敬 令敬 gus par byed pa གུས་པར་བྱེད་པ་
kharaḥ खरः 瞋 硬 mkhrang ba མཁྲང་བ་
krūraḥ क्रूरः 實 'thas pa འཐས་པ་
paruṣam परुषम् 把 麤 續 tud tud po (rud rud po) (rgyud rgyud po) ཏུད་ཏུད་པོ་ (རུད་རུད་པོ་) (རྒྱུད་རྒྱུད་པོ་)
rūkṣam (rukṣam) रूक्षम् (रुक्षम्) 不平 麤 hud hud po ཧུད་ཧུད་པོ་
vyāpṛtaḥ (vyāprittaḥ. vyāvṛttaḥ) व्यापृतः (व्याप्रित्तः. व्यावृत्तः) 入者 zhugs pa ཞུགས་པ་
vyutpannam व्युत्पन्नम् 解 用力 淨 byang ba'am rtogs pa'am shed byed pa བྱང་བའམ་རྟོགས་པའམ་ཤེད་བྱེད་པ་
vyutpattiḥ व्युत्पत्तिः 解 分析 bye brag tu rtogs par byed pa'am bye brag tu bsgrub pa བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའམ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བསྒྲུབ་པ་
prakṛtiḥ प्रकृतिः 自然本性 rang bzhin རང་བཞིན་
svabhāvaḥ स्वभावः 自性 ngo bo nyid dam rang bzhin ངོ་བོ་ཉིད་དམ་རང་བཞིན་
svarūpam स्वरूपम् 自性 自性 本面 ran gi ngo bo'am rang bzhin རང་གི་ངོ་བོའམ་རང་བཞིན་