Mahāvyutpatti: 7100-7199 


manyuḥ मन्युः khro ba'am gtse ba ཁྲོ་བགཙེ་བ 

gandhayuktiḥ गन्धयुक्तिः 合香 spos sbyar ba སྤོསསྦྱར་བ 

kṛṣikarmāntaḥ कृषिकर्मान्तः 農事 zhing blas ཞིངབླ 

sūcīkarma (sūcīkarman) सूचीकर्म (सूचीकर्मन्) 攬長線 長線 風繩 'drubs su bya ba'am skud ris འདྲབསསུབྱ་བསྐུདརིས 

mṛtagṛham मृतगृहम् mchad pa ད་པ 

kaṭasī कटसी 尸林 貪愛 dur khrod དུར་ཁྲོད 

gartaḥ गर्तः khung ngam dong ཁུངངམདོང 

chidram छिद्रम् bu ga བུ་ག 

haritaśādvalam हरितशाद्वलम् 草青青 ne'u bsing ེའུ་བས 

pulinam पुलिनम् gling ma གླིང 

ucchiṣṭaḥ उच्छिष्टः 餘剩 lhag ma ལྷག་མ 

sthāvaraḥ स्थावरः 堅固 gnas pa'am brtan po གནས་པབརྟན་པོ 

jaṅgamaḥ जङ्गमः 'gro ba འགྲོ་བ 

yāthākramam याथाक्रमम् 依次第 go rim bzhin གོརིམ་བཞིན 

madhūcchiṣṭam मधूच्छिष्टम् 蜜濁黃蠟 sbran rtsi'i tshigs ma'am pra tshil སྦྲངརྩིི་ཚིགསཔྲ་ཚིལ 

sikthakam (sakthakam) सिक्थकम् (सक्थकम्) 黃蠟 pra tshil པྲ་ཚིལ 

adhyāśayaḥ अध्याशयः 餘思 深心 高志 lhag pa'i bsam pa ལྷག་པའི་བསམ་པ 

aśayaḥ अशयः 意樂 bsam pa བསམ་པ āśā आशा re ba རེ་བ 

āśayataḥ आशयतः 思想 從意樂 篤實心 bsam pa thag pa nas བསམ་པ་ཐག་པནས 

abhipretam अभिप्रेतम् 欲想 bsam pa'am 'dod pa བསམ་པའདོད་པ 

ārṣabhaṃ sthānaṃ pratijānīte आर्षभं स्थानं प्रतिजानीते 當處於勝群地 認許勝群處 khyu mchog gi gnas su dam 'cha' 'am zhal gyis 'ches pa ཁྱུ་མཆོགགིགནས་སུདམའཆའའམཞལགྱིསའཆེ་པ་ 

maṅgubhūtaḥ मङ्गुभूतः 恐懼 疲乏 spa gong ngam yul yul bur gyur ba ྤ་གོངངམཡུལཡུལབུགྱུར་བ 

srastaskandhaḥ (prastaskandhaḥ) स्रस्तस्कन्धः (प्रस्तस्कन्धः) 縮肩 phrag pa bcum pa ཕྲག་པབཅུ་པ་ 

niṣpratibhānaḥ निष्प्रतिभानः 無辯才 spobs pa med pa སྤོབས་པམེད་པ 

adhomukhaḥ अधोमुखः 低頭 mgo smad pa མགོསྨད་པ 

pradhyānaparaḥ प्रध्यानपरः 投了心悟 了然於心 收了心於內 sems khong du chad pa སེམསཁོང་དུཆད་པ 

pāṇḍukambalaśilātalam पाण्डुकम्बलशिलातलम् 如清涼匾石 如天清涼匾石 ar mo nig lta bu'i rdo leb མོནི་ལྟ་བིུ་རྡོ 

ākhyānam आख्यानम् 古語 gtam rgyud གཏམརྒྱུད 

purāṇam पुराणम् 前代 古辭 過去 gan'i rabs གནའི་རབས 

itihāsaḥ इतिहासः 如是所說 de lta bu byung bar brjod pa དེ་ལྟ་བུབྱུང་བ་བརྗོད་པ 

hāsyam हास्यम् gzhad gad  

lāsyam लास्यम् 窈窕相 'jo'am sgeg pa འམསྒ་པ་ 

vikatthanam (vikanthānam) विकत्थनम् (विकन्थानम्) 整治 自誇 自誇輕彼 spyoms pa'am smod pa ྤྱོམས་པའམསྨོད་པ 

pārṇavāsī (varṇavāśī. vārṇavāśī) पार्णवासी (वर्णवाशी. वार्णवाशी) 足備 ngom pa ( ngoms pa , ngor ba ) ངོ་པ་ (ངོམས་པ་། ངོར) 

maṇḍanam (maṇḍatam) मण्डनम् (मण्डतम्) cha ba'am bzhag pa ཆ་བབཞག་པ 

laḍitam (lāḍitam. lalitam) लडितम् (लाडितम्. ललितम्) 娉婷 遊戲 sgeg pa'am rol pa'am mdzes pa སྒ་པའམརོལ་པའམམཛེས་པ 

upoṣadham उपोषधम् 守飢行 布薩 修淨行 齋戒 bsnyung bar 'dugs pa'am nye bar gso spyong byed བསྙུབརའདུག་པཉེ་བརགསོ་་ྤྱོབྱེད 

nikūjayati निकूजयति 妙說 作聲 skad 'byin pa སྐདའབྱིན་པ་ 

dhātupatitaḥ (dhātupatiḥ) धातुपतितः (धातुपतिः) 屬於行界 墮於界 khams su gtogs pa ཁམསསུགཏོགས་པ 

uddhṛtam उद्धृतम् btus sam phyung ngam bcus pa བཏུསསམཕྱུངངམབཅུ་པ་ 

parihāṇiḥ परिहाणिः 皆衰 退失 退墮 yongs su nyams pa ཡོངས་སུ་ཉམས་པ 

saṃvṛtam संवृतम् bsdams pa'am sbas pa བསྡམས་པསྦས་པ་ 

bījaṃ vāpayati बीजं वापयति 下種子 sa bon 'debs su 'jug ས་བོནའདེབསསུའཇུག 

[a]viṣam []विषम् dug དུག 

[b]hālāhalam [ब्]हालाहलम् 訶羅毒 dug ha la ha la དུག་ཧ་་ཧ་ 

pratyāyanārtham प्रत्यायनार्थम् 令彼信服故 yid ches par bya ba'i phyir ཡིད་ཆེས་པར་བྱ་བའིཕྱིར 

gaṇanāsamatikrāntaḥ (gaṇonāsamatikrāntaḥ) गणनासमतिक्रान्तः (गणोनासमतिक्रान्तः) 度過數目 超過數目 bgrang ba las 'das pa'i བགྲངལསའདས་པི་ 

samudratīrīyakāṇām समुद्रतीरीयकाणाम् 住海岸 住海岸津邊 rgya mtsho'i ngogs na gnas pa rnams kyi རྒྱ་མཚོི་ངོགསགནས་པརྣམསཀྱི 

upalam उपलम् rdo ba རྡོ 

akṣamātrābhir dhārābhiḥ अक्षमात्राभिर्धाराभिः 車軸 雨滴如車軸量 如車軸之根 shing rta'i srog shing tsam gyi rgyun ཤིང་རྟི་སྲོགཤིངཙམགྱིརྒྱུན་༽་ 

pṛthagjanaḥ पृथग्जनः 異生 凡人 so so'i skye bo སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ 

garbhāvakrāntiḥ गर्भावक्रान्तिः 入胎中 mngal lam lhums sam rum du 'jug pa མངལལམལྷམསསམརུམདུའཇུག་པ 

sukhasaṃsparśaḥ सुखसंस्पर्शः 觸樂 reg na bde ba རེགབདེ་བ 

nānāvyādhiparigataḥ नानाव्याधिपरिगतः 著諸病 nad sna tshogs kyis btab pa ནདསྣ་ཚོགསཀྱིསབཏབ་པ 

na kallo bhavati (nākallolo bhavati. na lallo bhavati) कल्लो भवति (नाकल्लोलो भवति. लल्लो भवति) 不得成噁 dig pa'am ldib par mi 'gyur དི་པའམྡི་པར་ི་འགྱུར 

mahikā महिका 霧騰 na bun rmugs pa བུནརྨུགས་པ་ 

nihāraḥ निहारः 煙霞 khug sna (khug rna) ཁུསྣ (ཁུརྣ) 

jalaṃ vigāhya (jalaṃ vigātya) जलं विगाह्य (जलं विगात्य) 渡了河 卸水 chu 'bogs te ཆུ་འབོགསཏེ 

kvathitam क्वथितम् bskol ba'am gdus pa བསྐོལུས་པ་ 

kvāthayitvā क्वाथयित्वा bskol te བསྐོལཏེ 

ativismayaḥ (abhivismayaḥ) अतिविस्मयः (अभिविस्मयः) 希奇 ya mtshan che མཚནཆེ 

adbhūtam अद्भूतम् 希有 rmad du byung ba རྨདུ་བྱུ 

āścaryam आश्चर्यम् 希罕 ngo mtshar ངོ་མཚར 

vyapakṛṣṭaḥ व्यपकृष्टः 無聚靜 非諍 非鬧 'du 'dzi med pa'am dben pa འདུ་འཛིམེད་པདབེན་པ 

anapakṛṣṭaḥ (anavakṛṣṭaḥ) अनपकृष्टः (अनवकृष्टः) 無靜聚 非鬧 非諍 mi dben pa'am 'du 'dzi can མིདབེན་པའདུ་འཛི་ཅན 

kalyam eva (kālyam eva) कल्यमेव (काल्यमेव) 明前 明相 nang par kho na'am nang par sngar ནང་པཁོ་ནནང་པསྔར 

araṇiḥ अरणिः 鑽木 gtsub shing (btsub shing) ཤིང(ཤིང) 

mathanam मथनम् gtsubs pa'am bsrubs pa བས་པའམབསྲུབས་པ་ 

ātmopakramaḥ (ātmopākrāmaḥ) आत्मोपक्रमः (आत्मोपाक्रामः) 害我 bdag la gnod pa བདགགནོད་པ 

praskannaḥ (praskandhaḥ. praskantaḥ) प्रस्कन्नः (प्रस्कन्धः. प्रस्कन्तः) 極入 rab tu zhug pa'am bying ba རབ་ཏུཞུ་པའམབྱིང་བ 

sukhallikā सुखल्लिका 福衰 受用 至樂 耽著 bsod nyams བསོདཉམས 

udyojitaḥ उद्योजितः 令備 令作 char bcug gam byed du bcug ཆརབཅུགགམབྱེདདུ་བ 

kaṭākṣaḥ कटाक्षः 眼角 mig zur མིགར་ 

nikṛntanti निकृन्तन्ति gcod pa གཅོད་པ 

bhairavam भैरवम् 怖畏 覷畏 恐怖 覷怖畏 'jigs ('jigs lta) འཇིགས(འཇིགསལྟ) 

bhogaḥ भोगः 蛇盤身 sbrul gyi lus bskyil ba སྦྲུལགྱིལུསབསྐྱིལ་བ 

phaṇā फणा 蛇舉頭 蛇開 sbrul gyi gdengs ka སྦྲུལགྱིགདེངས 

koṭarā कोटरा 空腔 khong stong ཁོངསྟོང 

yavasaḥ यवसः rtswa (rtsa) རྩྭ (རྩ) 

pathyadanam (pathyadaṇam. pathyodanam) पथ्यदनम् (पथ्यदणम्. पथ्योदनम्) 路費 lam rgyags ལམརྒྱག 

nirbhātsitaḥ (nirbhansitaḥ) निर्भात्सितः (निर्भन्सितः) spyos 'am brgyad pa'am tshar gcad pa bya ྤྱོའམབརྒྱད་པཚར་པ་བྱ 

vijṛṃbhaṇaḥ विजृंभणः 娉婷 欠呿 哈吸 bya rmyangs bsgyings pa'am glal ba བྱརྨངསབསྒྱིངས་པའམལ་བ 

kāṇḍena mahīṃ काण्डेन महीं 箭刨地 mdas sa rko ་རྐོ་ 

durdinam दुर्दिनम् 惡方 yul ngan nam rmus pa ཡུལ་ངནནམརྨུ་པ་ 

paṇyam पण्यम् 貿易 tshong zong ཚོ 

dohanam दोहनम् 擠奶 bzho bzho ba  

vihāyasā विहायसा 虛空 nam mkha' ནམ་མཁའ 

arvāk अर्वाक् 這裏 至此 這邊 tshu rol lam tshun chad ུ་རོལལམཚུནཆད 

āvilam आविलम् skyon nam rnyog pa སྐྱོནནམ་རྙོ་པ་ 

ādhipateyaḥ आधिपतेयः 降伏 dbang du 'gyur ba'am dbang du bya ba དབང་དུའགྱུར་བདབང་དུབྱ་བ 

sabhyaḥ (sambhya) सभ्यः (सम्भ्य) 出眾 應於會 令出從眾 tshogs par dbyung ba ཚོགས་པདབྱུང 

asabhyaḥ असभ्यः 不出眾 不應於會 不令出從眾 tshogs par mi dbyung ba ཚོགས་པམིདབྱུང 

samāsataḥ (sammsataḥ) समासतः (सम्म्सतः) 略集 mdor bsdu na མདོརབསྡུ 

saṃkṣepataḥ संक्षेपतः 略集 mdor na མདོར་ན 

paryanuyogaḥ पर्यनुयोगः 度過 度過切察 brgal zhing brtag pa བརཞིངབརྟག་པ 

kāryam कार्यम् 'bras bu'am bya ba འབྲས་བུབྱ་བ 

kāraṇam कारणम् 作因 rgyu'am byed pa རྒྱུབྱེད་པ