Mahāvyutpatti:  5300-5399 


pratikruṣṭaḥ (pratikruṣtā) प्रतिक्रुष्टः (प्रतिक्रुष्ता) 曠野 tha cad (tha chad) ་ཅ (ཆད) 

pāpabhūmiḥ पापभूमिः 罪業地 sdig pa can gyi sa སྡིག་པཅནགྱི 

pāṣāṇam पाषाणम् rdo ba རྡོ 

śarkaraḥ (śarkarā) शर्करः (शर्करा) gseg ma གསེ 

kathallaḥ कथल्लः gyo mo གྱོམོ 

loṣṭaḥ लोष्टः bong ba  

śilātalam शिलातलम् 匾石 rdo leb རྡོ 

upalam उपलम् 大石 pha bong ngam rdo ba ངམརྡོ 

medinī मेदिनी sa pāṣī पाषी lud ལུད 

akṛṣṭoptā taṇḍulaphalaśālīḥ (akṛṣṭoptā taṇḍulaphalaśālam) अकृष्टोप्ता तण्डुलफलशालीः (अकृष्टोप्ता तण्डुलफलशालम्) 不耕自然苗 非耕種香稻自生 ma smos ma btab pa'i 'bras sa lu'i 'bru སྨོསབཏབ་པི་འབྲསས་ལའི་བྲུ 

suvṛṣṭiḥ सुवृष्टिः 善禱雨者 好雨 char 'bab mkhas pa ཆརའབབམཁས་པ 

durvṛṣṭiḥ दुर्वृष्टिः 不善禱雨者 不好雨 char 'bab mi mkhas pa ཆརའབབམི་མཁས་པ་ 

maryādāṃ vyavasthāpayanti मर्यादां व्यवस्थापयन्ति 田界峰堆 此田家事 公官事 發落決斷 翻制度 翻以升斗量 翻以升斗量 zhing gi skabs su mu thug bris khrims kyi skabs su ni bka' khrims bca' ཞིངགིསྐབས་སུམུཐུགབྲིསཁྲིམསཀྱིསྐབས་སུནིབཀའཁྲིམསབཅའ 

sāmudrikanāvaḥ सामुद्रिकनावः 大海舡 rgya mtsho'i gru bo che རྒྱ་མཚོི་གྲོུ་ཆེ 

samagraḥ समग्रः tshogs pa'am mthun ba ཚོགས་པམཐུན 

vyagraḥ व्यग्रः 不包 不順 破亂 破亂 mi mthun pa'am rad rod du gyur pa'am phan du gyur ba'am tho brel ba མི་མཐུན་པའམ་རརོདུགྱུར་པཕནདུགྱུར་བཐོ་བྲེལ་བ 

valkalaḥ. valkalam वल्कलः. वल्कलम् 樹皮 shing shun ཤིང 

vivāhaḥ विवाहः 娶婦 bag ma len pa བགལེན་པ 

āvāhaḥ आवाहः bag ma gtong ba བགགཏོང་བ 

yautakaṃ (yotakam) यौतकं (योतकम्) khud pa'am rdzongs ཁུ་པའམརྫོང 

atithiḥ अतिथिः 賓客 mgron མགྲོན 

śivārutam (śivarutam) शिवारुतम् (शिवरुतम्) 母狼聲 lce spyang mo'i sgra ལྕེསྤྱངམོི་སྒྲ 

mātaṅgaḥ मातङ्गः 牛擺頭 屠家 gdol pa dang glang po ་པ་དངགླང་པོ 

sāsnā सास्ना 牛胡 lkog shal ལྐོགཤལ 

kakudam ककुदम् 駝峰 nog ནོ 

khuram खुरम् rmig pa རྨི་པ་ śṛṅgaḥ शृङ्गः rwa རྭ་ 

viṣāṇam विषाणम् rwa རྭ་ 

laṅgūlam लङ्गूलम् mjug ma མཇུག 

panthā (panthani) पन्था (पन्थनि) 道路 lam ལམ 

adhvā (adhvan) अध्वा (अध्वन्) 道路 lam ལམ 

paddhatiḥ पद्धतिः 道路 lam ལམ 

vartanī वर्तनी 道路 lam ལམ 

anugaṃtavyam अनुगंतव्यम् 知行路事 隨行 曉事 隨事 隨事 rjes su 'gro bar byas ba'am rjes su rtogs par byas ba རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་བརྗེས་སུརྟོགས་པ་བ 

protkhātam (protavātam. protkhatam) प्रोत्खातम् (प्रोतवातम्. प्रोत्खतम्) 甚出 shin tu byung ba'am bton pa ཤིན་ཏུབྱུང་བབཏོན་པ 

virolitaḥ विरोलितः dkrugs pa'am bsrubs pa དཀྲུགས་པབསྲུབས་པ་ 

antardhānaṃ gataḥ अन्तर्धानं गतः 不現 mi snang bar gyur ba མི་སྣང་བགྱུར་བ 

vartate वर्तते 'gyur ba'am 'jug pa'am long ba འགྱུར་བའཇུག་པལོང་བ 

viśuddhapāpaḥ विशुद्धपापः 淨諸業 sdig pa rnam par sbyangs pa སྡིག་པརྣམ་པརསྦྱངས་པ 

vidhūtapāpaḥ विधूतपापः 淨諸業 sdig pa rnam par sbyangs pa སྡིག་པརྣམ་པརསྦྱངས་པ 

saṃkāryam (saṃkaryam) संकार्यम् (संकर्यम्) 'dres pa'am 'chol ba འདྲེས་པ་འཆོལ 

maraṇāṃśikam (maraṇaṃsikam. maraṇīśikam) मरणांशिकम् (मरणंसिकम्. मरणीशिकम्) 臨死 'chi ba'i char gtogs pa འཆི་བི་ཆརགཏོགས་པ 

upapattyaṃśikam (upapattyaśikam) उपपत्त्यंशिकम् (उपपत्त्यशिकम्) 臨生 skye ba'i char gtogs pa སྐྱེ་བི་ཆརགཏོགས་པ 

dhanurāropaṇam धनुरारोपणम् 上弓 gzhu bdung ba ུ་བདུང 

iṣukṣepaḥ इषुक्षेपः 射箭 mda' 'phang ba མདའའཕང་བ 

utthāpanam उत्थापनम् 起立 slong ba'am ldang bar byed pa སློང་བལྡང་བ་བྱེ་པ་ 

cauraḥ चौरः 賊盜 chom rkun ཆོ་རྐུ 

paripanthaṃ tiṣṭhati परिपन्थं तिष्ठति 截路 lam gcod ( chod ) cing 'dug pa ལམགཅོད(ཆོད)ཅིངའདུག་པ 

steye saṃkhyātaḥ स्तेये संख्यातः 屬於盜 rku bar bgrang ba རྐུ་བརབགྲང 

hataḥ हतः rdeg pa'am bsnum pa'am btab pa རྡེ་པའམབསྣུ་པའམབཏབ་པ 

pīḍayati पीडयति 'tshir ba'am gnod par byed pa ར་བགནོད་པ་བྱེ་པ་ 

kudaṇḍaḥ कुदण्डः 不當責罰 不當之責罰 mi rigs pa'i chad pa'am ltong མི་རིགས་པི་ཆད་པལྟ 

upālambhābhiprāyaḥ उपालम्भाभिप्रायः 尋彼事 難詰心 尋事 klan ka tshol ba'i bsam pa ཀླན་ཀཚོལ་བི་བསམ་པ 

avatāraprekṣiṇaḥ अवतारप्रेक्षिणः 生事 圖彼 glags lta ba གསལྟ་བ 

nigrahītavyaḥ निग्रहीतव्यः 處治 隨景 責斷 chad pas gcad pa'am tshar gcad pa skabs dang sbyar ཆད་པ་པའམཚར་པ་སྐབསདངསྦྱར 

samabhidrutaḥ (samābhidrutaḥ) समभिद्रुतः (समाभिद्रुतः) 普傷 遍害 kun tu gnod par gyur pa'am kun tu gtses pa ཀུན་ཏུགནོད་པགྱུར་པཀུན་ཏུགཙེ་པ་ 

viheṭhanā विहेठना 尋縫 'tshe ba'am mtho 'tsham pa འཚེ་བམཐོའཚམ་པ 

saṃdhicchedakaḥ संधिच्छेदकः 穿鑿房屋 立家事 khyims 'bugs pa ཁྱིམ་འབུག་པ་ 

granthimocakaḥ ग्रन्थिमोचकः 垂散 解結 解栓 解縛 散合 打開 解屹 mdud pa 'grol ba'am bcings pa'am khrol ba མདུད་པ་འགྲོ་བའམབཅིངས་པཁྲོ་བ) 

nirlopāpahārakaḥ (nirlopāhārakaḥ. nirlopaharakaḥ) निर्लोपापहारकः (निर्लोपाहारकः. निर्लोपहरकः) 方便偷 全搶 rim gyis 'phrog pa'am rku ba རིམ་གྱིསའཕྲོག་པ་རྐུ་ 

paripanthakaḥ परिपन्थकः 斷絕道路 lam 'gog pa'am bar chad byed pa ལམ་འགོག་པབར་ཆདབྱེད་པ 

haraṇam हरणम् 'phrog pa འཕྲོག་པ 

nirlopaṃ harati (nirlopaharati) निर्लोपं हरति (निर्लोपहरति) 盡劫去 盡劫去 全然一蓋 ril gyis sam rlings kyis sam ma lus par 'phrog pa རིལགྱིསསམ་རླིངསཀྱིསསམམ་ལུས་པའཕྲོག་པ 

dviṣṭaḥ द्विष्टः 瞋恨 sdang ba'am 'gras pa སྡང་བའགྲས་པ་ 

vidveṣaḥ (vidviṣṭaḥ) विद्वेषः (विद्विष्टः) 眾瞋 最瞋 rnam par sdang ba རྣམ་པརསྡང་བ 光天・欲等 

svargakāmādīnām nāmāni स्वर्गकामादीनाम्नामानि 上種與欲心名目 天與欲等名 mtho ris dang 'dod pa la sogs pa'i ming la མཐོ་རིསདངའདོད་པལ་སོགས་པི་མིང 

divi दिवि 天趣 佛國 lha yul ལྷཡུལ 

svargaḥ स्वर्गः 上種 mtho ris མཐོ་རིས 

sugatiḥ सुगतिः 樂行 善趣 bde 'gro བདེ་འགྲོ 

sadgatiḥ (saṃgati) सद्गतिः (संगति) 善生 好行 正趣 bzang 'gro བཟངའགྲོ 

devalokaḥ देवलोकः 天界 佛界 天世 lha'i 'jig rten ལྷི་འཇིག་རྟེན 

bhuvi भुवि 地上 sa'i steng ི་སྟེང 

mānuṣyalokaḥ (manuṣyalokaḥ) मानुष्यलोकः (मनुष्यलोकः) 人世 mi'i 'jig rten མིི་འཇིག་རྟེན 

abhyudayaḥ अभ्युदयः 現高 mngon par mtho ba མངོན་པརམཐོ་བ 

pañcakāmaguṇāḥ पञ्चकामगुणाः 五欲樂 'dod pa'i yon tan lnga འདོད་པའི་ཡོན་ཏནལྔ 

badhakāḥ kāmāḥ बधकाः कामाः 諸欲殺身者也 'dod pa rnams ni gsod pa འདོད་པརྣམསནིགསོད་པ 

ādīptāḥ kāmāḥ आदीप्ताः कामाः 諸欲知焰 'dod pa rnams kun tu 'bar ba འདོད་པརྣམསཀུན་ཏུའབར་བ 

dhik kāmāḥ धिक्कामाः 惡欲 'dod pa ngan pa འདོད་པངན་པ 

kāmālayaḥ कामालयः 窮欲 淫欲 'dod pa la zhen pa འདོད་པཞེན་པ 

kāmaniyantrī (kāmaniyantiḥ) कामनियन्त्री (कामनियन्तिः) 多貪 dod pa la 'chums pa འདོད་པའཆུ་པ་ 

durgandhāḥ kāmāḥ दुर्गन्धाः कामाः 欲者惡氣 'dod pa ni dri nga ba འདོད་པནིདྲི 

pūtikaḥ kāmāḥ पूतिकः कामाः 欲者如爛 'dod pa ni rul ba lta bu འདོད་པནིརུལ་བལྟ་བུ 

agnijvālopamaḥ (agnijvalopamāḥ) अग्निज्वालोपमः (अग्निज्वलोपमाः) 如火焰 me 'bar ba lta bu མེ་འབརལྟ་བུ 

sarpaśīrṣopamaḥ सर्पशीर्षोपमः 如蛇頭 sbrul gyi mgo lta bu སྦྲུལགྱིམགོལྟ་བུ 

śūlopamāḥ शूलोपमाः 如插杆 gsal shin lta bu གསལཤིནལྟ་བུ 

asidhāropamaḥ असिधारोपमः 如劍刃 ral gri so lta bu རལ་གྲིསོལྟ་བུ 

tantrajālajātaḥ / tantrajālajātāḥ तन्त्रजालजातः / तन्त्रजालजाताः 如爭鬥 如亂髮 thags 'khrugs pa lta bu ཐགསའཁྲུགས་པལྟ་བུ 

guḍāguñjikabhūtāḥ गुडागुञ्जिकभूताः 如亂塊難分 如亂絲 dru gu 'dzings pa lta bu དྲུ་ུ་འཛིངས་པལྟ་བུ 

muñjabalbajajātāḥ मुञ्जबल्बजजाताः 如們叉草與波羅波草 如鉤藤剌蘿 rtsa mun dza dang bal ba dza lta bur gyur ba རྩམུན་ཛ་དང་བ་བ་ཛ་ལྟ་བུརགྱུར་བ 

ājavaṃjavasamāpannaḥ (ājāvaṃjavasamāpannaḥ) आजवंजवसमापन्नः (आजावंजवसमापन्नः) 有往來者 'ong ba dang 'gro bar gyur ba འོང་བདངའགྲོ་བགྱུར་བ 品詞 

karaṇam करणम् 時間 skabs སྐབས 

evaṃrūpam एवंरूपम् 如是 如彼 de lta bu དེ་ལྟ་བུ 

ataḥ. etasmāt kāraṇāt (etasmān kāraṇāt) अतः. एतस्मात्कारणात् (एतस्मान्कारणात्) 比喻 是故 des na (de'i phyir) དེས་ན (དེའི་ཕྱིར) 

atra अत्र 此處 'dir འདིར 

tatra तत्र 彼處 de la དེ་ལ 

iha इह 如彼 此上 'di la འདི་ལ