Mahāvyutpatti: 5300-5399
pratikruṣṭaḥ (pratikruṣtā) प्रतिक्रुष्टः (प्रतिक्रुष्ता) 曠野 斷 tha cad (tha chad) ཐ་ཅད་ (ཐ་ཆད་)
pāpabhūmiḥ पापभूमिः 罪業地 sdig pa can gyi sa སྡིག་པ་ཅན་གྱི་ས་
pāṣāṇam पाषाणम् 石 rdo ba རྡོ་བ་
śarkaraḥ (śarkarā) शर्करः (शर्करा) 砂 gseg ma གསེག་མ་
kathallaḥ कथल्लः 瓦 gyo mo གྱོ་མོ་
loṣṭaḥ लोष्टः 磚 bong ba བོང་བ་
śilātalam शिलातलम् 匾石 rdo leb རྡོ་ལེབ་
upalam उपलम् 大石 pha bong ngam rdo ba ཕ་བོང་ངམ་རྡོ་བ་
medinī मेदिनी 土 地 sa ས་ pāṣī पाषी 糞 lud ལུད་
akṛṣṭoptā taṇḍulaphalaśālīḥ (akṛṣṭoptā taṇḍulaphalaśālam) अकृष्टोप्ता तण्डुलफलशालीः (अकृष्टोप्ता तण्डुलफलशालम्) 不耕自然苗 非耕種香稻自生 ma smos ma btab pa'i 'bras sa lu'i 'bru མ་སྨོས་མ་བཏབ་པའི་འབྲས་ས་ལུའི་འབྲུ་
suvṛṣṭiḥ सुवृष्टिः 善禱雨者 好雨 char 'bab mkhas pa ཆར་འབབ་མཁས་པ་
durvṛṣṭiḥ दुर्वृष्टिः 不善禱雨者 不好雨 char 'bab mi mkhas pa ཆར་འབབ་མི་མཁས་པ་
maryādāṃ vyavasthāpayanti मर्यादां व्यवस्थापयन्ति 田界峰堆 此田家事 公官事 發落決斷 翻制度 翻以升斗量 翻以升斗量 zhing gi skabs su mu thug bris khrims kyi skabs su ni bka' khrims bca' ཞིང་གི་སྐབས་སུ་མུ་ཐུག་བྲིས་ཁྲིམས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ནི་བཀའ་ཁྲིམས་བཅའ་
sāmudrikanāvaḥ सामुद्रिकनावः 大海舡 rgya mtsho'i gru bo che རྒྱ་མཚོའི་གྲུ་བོ་ཆེ་
samagraḥ समग्रः 聚 順 tshogs pa'am mthun ba ཚོགས་པའམ་མཐུན་བ་
vyagraḥ व्यग्रः 不包 不順 破 破亂 破亂 mi mthun pa'am rad rod du gyur pa'am phan du gyur ba'am tho brel ba མི་མཐུན་པའམ་རད་རོད་དུ་གྱུར་པའམ་ཕན་དུ་གྱུར་བའམ་ཐོ་བྲེལ་བ་
valkalaḥ. valkalam वल्कलः. वल्कलम् 樹皮 shing shun ཤིང་ཤུན་
vivāhaḥ विवाहः 娶婦 bag ma len pa བག་མ་ལེན་པ་
āvāhaḥ आवाहः 嫁 bag ma gtong ba བག་མ་གཏོང་བ་
yautakaṃ (yotakam) यौतकं (योतकम्) 放 遣 khud pa'am rdzongs ཁུད་པའམ་རྫོངས་
atithiḥ अतिथिः 賓客 mgron མགྲོན་
śivārutam (śivarutam) शिवारुतम् (शिवरुतम्) 母狼聲 lce spyang mo'i sgra ལྕེ་སྤྱང་མོའི་སྒྲ་
mātaṅgaḥ मातङ्गः 牛擺頭 牛 屠家 gdol pa dang glang po གདོལ་པ་དང་གླང་པོ་
sāsnā सास्ना 嗉 牛胡 lkog shal ལྐོག་ཤལ་
khuram खुरम् 蹄 rmig pa རྨིག་པ་ śṛṅgaḥ शृङ्गः 角 rwa རྭ་
viṣāṇam विषाणम् 角 rwa རྭ་
laṅgūlam लङ्गूलम् 尾 mjug ma མཇུག་མ་
panthā (panthani) पन्था (पन्थनि) 道路 跋 lam ལམ་
adhvā (adhvan) अध्वा (अध्वन्) 道路 跋 lam ལམ་
paddhatiḥ पद्धतिः 道路 跋 lam ལམ་
vartanī वर्तनी 道路 跋 lam ལམ་
anugaṃtavyam अनुगंतव्यम् 知行路事 隨行 曉事 隨事 隨事 rjes su 'gro bar byas ba'am rjes su rtogs par byas ba རྗེས་སུ་འགྲོ་བར་བྱས་བའམ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པར་བྱས་བ་
protkhātam (protavātam. protkhatam) प्रोत्खातम् (प्रोतवातम्. प्रोत्खतम्) 甚出 現 shin tu byung ba'am bton pa ཤིན་ཏུ་བྱུང་བའམ་བཏོན་པ་
virolitaḥ विरोलितः 亂 混 攪 dkrugs pa'am bsrubs pa དཀྲུགས་པའམ་བསྲུབས་པ་
antardhānaṃ gataḥ अन्तर्धानं गतः 不現 mi snang bar gyur ba མི་སྣང་བར་གྱུར་བ་
vartate वर्तते 成 取 入 'gyur ba'am 'jug pa'am long ba འགྱུར་བའམ་འཇུག་པའམ་ལོང་བ་
viśuddhapāpaḥ विशुद्धपापः 淨諸業 sdig pa rnam par sbyangs pa སྡིག་པ་རྣམ་པར་སྦྱངས་པ་
vidhūtapāpaḥ विधूतपापः 淨諸業 sdig pa rnam par sbyangs pa སྡིག་པ་རྣམ་པར་སྦྱངས་པ་
saṃkāryam (saṃkaryam) संकार्यम् (संकर्यम्) 亂 散 雜 'dres pa'am 'chol ba འདྲེས་པའམ་འཆོལ་བ་
maraṇāṃśikam (maraṇaṃsikam. maraṇīśikam) मरणांशिकम् (मरणंसिकम्. मरणीशिकम्) 臨死 'chi ba'i char gtogs pa འཆི་བའི་ཆར་གཏོགས་པ་
upapattyaṃśikam (upapattyaśikam) उपपत्त्यंशिकम् (उपपत्त्यशिकम्) 臨生 skye ba'i char gtogs pa སྐྱེ་བའི་ཆར་གཏོགས་པ་
dhanurāropaṇam धनुरारोपणम् 上弓 gzhu bdung ba གཞུ་བདུང་བ་
iṣukṣepaḥ इषुक्षेपः 射箭 mda' 'phang ba མདའ་འཕང་བ་
utthāpanam उत्थापनम् 起立 立 起 slong ba'am ldang bar byed pa སློང་བའམ་ལྡང་བར་བྱེད་པ་
cauraḥ चौरः 賊盜 chom rkun ཆོམ་རྐུན་
paripanthaṃ tiṣṭhati परिपन्थं तिष्ठति 截路 lam gcod ( chod ) cing 'dug pa ལམ་གཅོད་(ཆོད)ཅིང་འདུག་པ་
steye saṃkhyātaḥ स्तेये संख्यातः 屬於盜 rku bar bgrang ba རྐུ་བར་བགྲང་བ་
hataḥ हतः 打 棰 刺 rdeg pa'am bsnum pa'am btab pa རྡེག་པའམ་བསྣུམ་པའམ་བཏབ་པ
pīḍayati पीडयति 擠 害 'tshir ba'am gnod par byed pa འཚིར་བའམ་གནོད་པར་བྱེད་པ་
kudaṇḍaḥ कुदण्डः 不當責罰 不當之責罰 mi rigs pa'i chad pa'am ltong མི་རིགས་པའི་ཆད་པའམ་ལྟོང་
upālambhābhiprāyaḥ उपालम्भाभिप्रायः 尋彼事 難詰心 尋事 klan ka tshol ba'i bsam pa ཀླན་ཀ་ཚོལ་བའི་བསམ་པ་
avatāraprekṣiṇaḥ अवतारप्रेक्षिणः 生事 圖彼 glags lta ba གླགས་ལྟ་བ་
nigrahītavyaḥ निग्रहीतव्यः 處治 隨景 責斷 chad pas gcad pa'am tshar gcad pa skabs dang sbyar ཆད་པས་གཅད་པའམ་ཚར་གཅད་པ་སྐབས་དང་སྦྱར་
samabhidrutaḥ (samābhidrutaḥ) समभिद्रुतः (समाभिद्रुतः) 普傷 遍害 kun tu gnod par gyur pa'am kun tu gtses pa ཀུན་ཏུ་གནོད་པར་གྱུར་པའམ་ཀུན་ཏུ་གཙེས་པ་
viheṭhanā विहेठना 害 尋縫 賊 'tshe ba'am mtho 'tsham pa འཚེ་བའམ་མཐོ་འཚམ་པ
saṃdhicchedakaḥ संधिच्छेदकः 穿鑿房屋 立家事 khyims 'bugs pa ཁྱིམས་འབུགས་པ་
granthimocakaḥ ग्रन्थिमोचकः 垂散 解結 解栓 解縛 散合 打開 解屹 mdud pa 'grol ba'am bcings pa'am khrol ba མདུད་པ་འགྲོལ་བའམ་བཅིངས་པའམ་ཁྲོལ་བ་)
nirlopāpahārakaḥ (nirlopāhārakaḥ. nirlopaharakaḥ) निर्लोपापहारकः (निर्लोपाहारकः. निर्लोपहरकः) 方便偷 偷 全搶 rim gyis 'phrog pa'am rku ba རིམ་གྱིས་འཕྲོག་པའམ་རྐུ་བ་
paripanthakaḥ परिपन्थकः 斷絕道路 lam 'gog pa'am bar chad byed pa ལམ་འགོག་པའམ་བར་ཆད་བྱེད་པ་
haraṇam हरणम् 奪 'phrog pa འཕྲོག་པ་
nirlopaṃ harati (nirlopaharati) निर्लोपं हरति (निर्लोपहरति) 盡劫去 盡劫去 全然一蓋 ril gyis sam rlings kyis sam ma lus par 'phrog pa རིལ་གྱིས་སམ་རླིངས་ཀྱིས་སམ་མ་ལུས་པར་འཕྲོག་པ་
dviṣṭaḥ द्विष्टः 瞋恨 sdang ba'am 'gras pa སྡང་བའམ་འགྲས་པ་
vidveṣaḥ (vidviṣṭaḥ) विद्वेषः (विद्विष्टः) 眾瞋 最瞋 rnam par sdang ba རྣམ་པར་སྡང་བ་ 光天・欲等
svargakāmādīnām nāmāni स्वर्गकामादीनाम्नामानि 上種與欲心名目 天與欲等名 mtho ris dang 'dod pa la sogs pa'i ming la མཐོ་རིས་དང་འདོད་པ་ལ་སོགས་པའི་མིང་ལ་
divi दिवि 天趣 佛國 lha yul ལྷ་ཡུལ་
svargaḥ स्वर्गः 上種 天 mtho ris མཐོ་རིས་
sugatiḥ सुगतिः 樂行 善趣 bde 'gro བདེ་འགྲོ་
sadgatiḥ (saṃgati) सद्गतिः (संगति) 善生 好行 正趣 bzang 'gro བཟང་འགྲོ་
devalokaḥ देवलोकः 天界 佛界 天世 lha'i 'jig rten ལྷའི་འཇིག་རྟེན་
bhuvi भुवि 地上 sa'i steng སའི་སྟེང་
mānuṣyalokaḥ (manuṣyalokaḥ) मानुष्यलोकः (मनुष्यलोकः) 人世 mi'i 'jig rten མིའི་འཇིག་རྟེན་
abhyudayaḥ अभ्युदयः 現高 mngon par mtho ba མངོན་པར་མཐོ་བ་
pañcakāmaguṇāḥ पञ्चकामगुणाः 五欲樂 'dod pa'i yon tan lnga འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ལྔ་
badhakāḥ kāmāḥ बधकाः कामाः 諸欲殺身者也 'dod pa rnams ni gsod pa འདོད་པ་རྣམས་ནི་གསོད་པ་
ādīptāḥ kāmāḥ आदीप्ताः कामाः 諸欲知焰 'dod pa rnams kun tu 'bar ba འདོད་པ་རྣམས་ཀུན་ཏུ་འབར་བ་
dhik kāmāḥ धिक्कामाः 惡欲 'dod pa ngan pa འདོད་པ་ངན་པ་
kāmālayaḥ कामालयः 窮欲 淫欲 'dod pa la zhen pa འདོད་པ་ལ་ཞེན་པ་
kāmaniyantrī (kāmaniyantiḥ) कामनियन्त्री (कामनियन्तिः) 多貪 dod pa la 'chums pa འདོད་པ་ལ་འཆུམས་པ་
durgandhāḥ kāmāḥ दुर्गन्धाः कामाः 欲者惡氣 'dod pa ni dri nga ba འདོད་པ་ནི་དྲི་ང་བ་
pūtikaḥ kāmāḥ पूतिकः कामाः 欲者如爛 'dod pa ni rul ba lta bu འདོད་པ་ནི་རུལ་བ་ལྟ་བུ་
agnijvālopamaḥ (agnijvalopamāḥ) अग्निज्वालोपमः (अग्निज्वलोपमाः) 如火焰 me 'bar ba lta bu མེ་འབར་བ་ལྟ་བུ་
sarpaśīrṣopamaḥ सर्पशीर्षोपमः 如蛇頭 sbrul gyi mgo lta bu སྦྲུལ་གྱི་མགོ་ལྟ་བུ་
śūlopamāḥ शूलोपमाः 如插杆 gsal shin lta bu གསལ་ཤིན་ལྟ་བུ་
asidhāropamaḥ असिधारोपमः 如劍刃 ral gri so lta bu རལ་གྲི་སོ་ལྟ་བུ་
tantrajālajātaḥ / tantrajālajātāḥ तन्त्रजालजातः / तन्त्रजालजाताः 如爭鬥 如亂髮 thags 'khrugs pa lta bu ཐགས་འཁྲུགས་པ་ལྟ་བུ་
guḍāguñjikabhūtāḥ गुडागुञ्जिकभूताः 如亂塊難分 如亂絲 dru gu 'dzings pa lta bu དྲུ་གུ་འཛིངས་པ་ལྟ་བུ་
muñjabalbajajātāḥ मुञ्जबल्बजजाताः 如們叉草與波羅波草 如鉤藤剌蘿 rtsa mun dza dang bal ba dza lta bur gyur ba རྩ་མུན་ཛ་དང་བལ་བ་ཛ་ལྟ་བུར་གྱུར་བ་
ājavaṃjavasamāpannaḥ (ājāvaṃjavasamāpannaḥ) आजवंजवसमापन्नः (आजावंजवसमापन्नः) 有往來者 'ong ba dang 'gro bar gyur ba འོང་བ་དང་འགྲོ་བར་གྱུར་བ་ 品詞
karaṇam करणम् 時間 skabs སྐབས་
evaṃrūpam एवंरूपम् 如是 如彼 de lta bu དེ་ལྟ་བུ་
ataḥ. etasmāt kāraṇāt (etasmān kāraṇāt) अतः. एतस्मात्कारणात् (एतस्मान्कारणात्) 比喻 是故 des na (de'i phyir) དེས་ན་ (དེའི་ཕྱིར་)
atra अत्र 此處 'dir འདིར་
tatra तत्र 彼處 de la དེ་ལ་
iha इह 如彼 此上 'di la འདི་ལ་