Mahāvyutpatti: 5200-5299
jihmīkṛtaḥ जिह्मीकृतः 威勢 威鎮 spa skongs pa'am spa bkod pa'am zil gyis non pa'am zil gyis mnan pa སྤ་སྐོངས་པའམ་སྤ་བཀོད་པའམ་ཟིལ་གྱིས་ནོན་པའམ་ཟིལ་གྱིས་མནན་པ་ 雜語A
asaṃhāryaḥ असंहार्यः 不奪 mi 'phrog pa (mi phrogs pa) མི་འཕྲོག་པ་ (མི་ཕྲོགས་པ) na kṣubhyate न क्षुभ्यते 不亂 'khrug par mi 'gyur འཁྲུག་པར་མི་འགྱུར་
kavacitaḥ कवचितः 穿甲 穿戎衣 ya lad bgos ཡ་ལད་བགོས་
varmitaḥ वर्मितः 穿甲 go cha bgos pa གོ་ཆ་བགོས་པ་
[a] avivāryam [अ] अविवार्यम् 不回遮 mi zlogs pa མི་ཟློགས་པ་
cāpodarī (cāpodanī) चापोदरी (चापोदनी) 腰細如弓把 rked pa gzhu'i chang bzung ltar phra ba རྐེད་པ་གཞུའི་ཆང་བཟུང་ལྟར་ཕྲ་བ་
cārudarśanā (darśanaḥ) चारुदर्शना (दर्शनः) 可愛 blta na mdzes pa བལྟ་ན་མཛེས་པ་
navanalinapattrasuviśuddhanayanā नवनलिनपत्त्रसुविशुद्धनयना 眼目清潔如蓮華瓣蕊 眼清淨如新生蓮華瓣 pad ma gzhon nu'i 'dab ma ltar spyan shin tu rnam par dag pa པད་མ་གཞོན་ནུའི་འདབ་མ་ལྟར་སྤྱན་ཤིན་ཏུ་རྣམ་པར་དག་པ་
bimboṣṭhi बिम्बोष्ठि 唇紅如相思果 mchu bim ba ltar dmar ba མཆུ་བིམ་བ་ལྟར་དམར་བ་
māyākṛtam iva bimbam मायाकृतमिव बिम्बम् 像如神力變現 gzugs sgyu 'phrul du byas pa bzhin གཟུགས་སྒྱུ་འཕྲུལ་དུ་བྱས་པ་བཞིན་
bhrājate भ्राजते 俊 華 mdzes pa'am ta lor ta ler gyur pa མཛེས་པའམ་ཏ་ལོར་ཏ་ལེར་གྱུར་པ་
ākṛtiḥ आकृतिः 形相 模樣 byad gzugs sam byad bzhin བྱད་གཟུགས་སམ་བྱད་བཞིན་
ālekhyacitriteva darśanīyaḥ आलेख्यचित्रितेव दर्शनीयः 好看如同描畫 bu don du bris pa bzhin du blta na sdug pa བུ་དོན་དུ་བྲིས་པ་བཞིན་དུ་བལྟ་ན་སྡུག་པ་
bandhuram बन्धुरम् 妙 美 legs par mdzes pa ལེགས་པར་མཛེས་པ་
prāsādikaḥ प्रासादिकः 俊 顏容殊妙 mdzes pa མཛེས་པ་
abhirūpaḥ अभिरूपः 色麗 形色端嚴 gzugs bzang ba གཟུགས་བཟང་བ་
darśanīyaḥ दर्शनीयः 堪看 眾所樂見 lta na sdug pa ལྟ་ན་སྡུག་པ་
paramayā śubhavarṇapuṣkalatayā samanvāgataḥ (paramayā śunavarṇapuṣkalatayā samanvāgataḥ) परमया शुभवर्णपुष्कलतया समन्वागतः (परमया शुनवर्णपुष्कलतया समन्वागतः) 具極美妙色 kha dog bzang po rgyas pa mchog dang ldan pa ཁ་དོག་བཟང་པོ་རྒྱས་པ་མཆོག་དང་ལྡན་པ་
mahābhāgaḥ महाभागः 具柄權 功德大 福大 dbang thang che ba'am skal ba'am dpal che ba དབང་ཐང་ཆེ་བའམ་སྐལ་བའམ་དཔལ་ཆེ་བ་
bhavyam (bhṛtyam) भव्यम् (भृत्यम्) 有分 可使 skal pa can dang spu la 'bab pa སྐལ་པ་ཅན་དང་སྤུ་ལ་འབབ་པ་
yogyam योग्यम् 正可使 相應 spu la 'bab pa dang rung ba སྤུ་ལ་འབབ་པ་དང་རུང་བ་
dṛṣṭiviṣah दृष्टिविषह् 美口目 見毒 眼毒 mig gdug pa (mi sdug pa) མིག་གདུག་པ་(མི་སྡུག་པ)
āśīviṣaḥ आशीविषः 齒毒 蛇毒 so gdug pa'am sbrul gdug pa སོ་གདུག་པའམ་སྦྲུལ་གདུག་པ་
śvāsaviṣaḥ श्वासविषः 氣毒 dbugs gdug pa དབུགས་གདུག་པ་
uccagghanam (uccharagamanam. uccharaghanam) उच्चग्घनम् (उच्छरगमनम्. उच्छरघनम्) 笑 'phya ba འཕྱ་བ་
ullāpanam उल्लापनम् 小看 sting ba (rnying pa) སྟིང་བ་ (རྙིང་པ་)
kalahayati (kalihayati) कलहयति (कलिहयति) 爭 'thab pa འཐབ་པ་
kalikalahavigrahavivādāḥ कलिकलहविग्रहविवादाः 爭 穢惡鬥諍競 鬥 'thab pa dang 'thab mo dang rtsod pa dang 'gyed pa འཐབ་པ་དང་འཐབ་མོ་དང་རྩོད་པ་དང་འགྱེད་པ་
doṣam utpādayati दोषमुत्पादयति 起瞋 生過 尋過 zhe sdang bskyed dam skyon 'dog pa ཞེ་སྡང་བསྐྱེད་དམ་སྐྱོན་འདོག་པ་
cittam āghātayati चित्तमाघातयति 心最憂愁 sems kyis kun nas mnar ba སེམས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་མནར་བ་
pratinisrakṣyati (pratinisrakṣati) प्रतिनिस्रक्ष्यति (प्रतिनिस्रक्षति) 將來棄 'dor bar 'gyur ba འདོར་བར་འགྱུར་བ་
abhyākhyānam अभ्याख्यानम् 輕賤人 讒誣 skur ba 'debs pa སྐུར་བ་འདེབས་པ་
ālekhyaḥ (ālekhyo. alekho) आलेख्यः (आलेख्यो. अलेखो) 悔過 後悔 'gyod pa dang yid la gcags pa'i rnam grangs འགྱོད་པ་དང་ཡིད་ལ་གཅགས་པའི་རྣམ་གྲངས་
vilekhyaḥ विलेख्यः 悔過 後悔 'gyod pa dang yid la gcags pa'i rnam grangs འགྱོད་པ་དང་ཡིད་ལ་གཅགས་པའི་རྣམ་གྲངས་
vipratisāraḥ विप्रतिसारः 悔過 後悔 'gyod pa dang yid la gcags pa'i rnam grangs འགྱོད་པ་དང་ཡིད་ལ་གཅགས་པའི་རྣམ་གྲངས་
kaukṛtyam कौकृत्यम् 悔過 後悔 'gyod pa dang yid la gcags pa'i rnam grangs འགྱོད་པ་དང་ཡིད་ལ་གཅགས་པའི་རྣམ་གྲངས་
śaikṣābhir nikūjitam शैक्षाभिर्निकूजितम् 說學成立 說加學如昏 slob ma ldongs shes smra ba (slob pas ldongs shes smras pa) སློབ་མ་ལྡོངས་ཤེས་སྨྲ་བ་(སློབ་པས་ལྡོངས་ཤེས་སྨྲས་པ་)
prativāṇi (prativāni) प्रतिवाणि (प्रतिवानि) 不投 反對 mi 'phrod pa མི་འཕྲོད་པ་
pratikūlatā प्रतिकूलता 不順 mi mthun pa མི་མཐུན་པ་
hanyāt हन्यात् 殺之 sod cig སོད་ཅིག་
badhnīyāt (bandhīyāt) बध्नीयात् (बन्धीयात्) 栓之 chings shig ཆིངས་ཤིག་
pravāsayet (pravasayet) प्रवासयेत् (प्रवसयेत्) 擯 逐之 spyug shig སྤྱུག་ཤིག
sadaṇḍaḥ सदण्डः 罰 執罰者 chad ba pa ཆད་བ་པ་
anusaraṇam अनुसरणम् 跟隨 rjes su 'brang ba རྗེས་སུ་འབྲང་བ་
śamvaraḥ (samvaraḥ) शम्वरः (सम्वरः) 安勝 擁護 bde ba'i mchog བདེ་བའི་མཆོག་
abhinirjitaḥ अभिनिर्जितः 現前勝 勝 現勝 mngon par rgyal མངོན་པར་རྒྱལ་
dhūmāyati धूमायति 煙騰 du ba 'thul དུ་བ་འཐུལ་
ādīptaḥ आदीप्तः 焰 'bar འབར་
pradīptaḥ प्रदीप्तः 極焰 rab tu 'bar རབ་ཏུ་འབར་
saṃpradīptaḥ संप्रदीप्तः 等極焰 kun tu rab tu 'bar ཀུན་ཏུ་རབ་ཏུ་འབར་
saṃprajvalitaḥ संप्रज्वलितः 燒遍焰 等極熾然 kun tu rab tu mched cing 'bar ཀུན་ཏུ་རབ་ཏུ་མཆེད་ཅིང་འབར་
ekajvālībhūto dhyāyati एकज्वालीभूतो ध्यायति 燒成一塊 me lce gcig tu gyur cing sreg go མེ་ལྕེ་གཅིག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་སྲེག་གོ་
maśīr api na prajñāyate(maśiramapi na prajñāyate) मशीरपि न प्रज्ञायते(मशिरमपि न प्रज्ञायते) 無煙 煙亦無 du ba yang med དུ་བ་ཡང་མེད་
chayikam api na prajñāyate छयिकमपि न प्रज्ञायते 無灰 灰亦無 thal ba yang med ཐལ་བ་ཡང་མེད་
giriḥ गिरिः 山 岳 ri'am ri bo རིའམ་རི་བོ་
śailaḥ शैलः 峰 山 brag gam ri བྲག་གམ་རི་
parvataḥ पर्वतः 山 ri རི་
prāgbharaḥ प्राग्भरः 山澗 山崖 bya skyibs བྱ་སྐྱིབས་
darī (dari) दरी (दरि) 山邊 山澗 ri sul རི་སུལ་
śvabhram (svabhram) श्वभ्रम् (स्वभ्रम्) 黑溝 嶮峻 ngam grog gam g-yangs ངམ་གྲོག་གམ་གཡངས་
kuśvabhram (kusvabhram) कुश्वभ्रम् (कुस्वभ्रम्) 惡友 小溝 ngam grog chung ngu ངམ་གྲོག་ཆུང་ངུ་
mahāśvabhram (mahāsvabhram) महाश्वभ्रम् (महास्वभ्रम्) 惡大友 大深溝 nam grog chen po ནམ་གྲོག་ཆེན་པོ་
prapātaḥ प्रपातः 險峻 g-yangs གཡངས་
deśaḥ देशः 境 yul ཡུལ་
aṭavī अटवी 曠野 'brog འབྲོག་
kāntāram कान्तारम् 寺 dgon pa དགོན་པ་
pratyantaḥ प्रत्यन्तः 邊地 mtha' 'khob མཐའ་འཁོབ་
śikharam शिखरम् 山尖 山頂 zom mam rtse mo ཟོམ་མམ་རྩེ་མོ་
sānuḥ सानुः 山尖 山頂 zom mam rtse mo ཟོམ་མམ་རྩེ་མོ་
parvatakandaraḥ पर्वतकन्दरः 山中 ri khrod རི་ཁྲོད་
droṇī (droṇi) द्रोणी (द्रोणि) 溝 lung ba ལུང་བ་
himavān parvataḥ हिमवान्पर्वतः 雪 雪山 gangs sam ri kha ba can གངས་སམ་རི་ཁ་བ་ཅན་
durgaḥ दुर्गः 深處 難行 rdzong ngam bgrod dka' ba རྫོང་ངམ་བགྲོད་དཀའ་བ་
unnatam उन्नतम् 山岡 高 sgang ngam mtho ba སྒང་ངམ་མཐོ་བ་
nimnam निम्नम् 山窊 下 gshong ngam dma' ba གཤོང་ངམ་དམའ་བ་
sthalī (sthālī) स्थली (स्थाली) 分川 川 分 dbye'am thang དབྱེའམ་ཐང་
maruḥ मरुः 絕邊廣川 mya ngam མྱ་ངམ་
śailaguhā शैलगुहा 石洞 brag phug བྲག་ཕུག་
girigahvaraḥ गिरिगह्वरः 山中難行 山中險森 ri khrod dam tshang tshing རི་ཁྲོད་དམ་ཚང་ཚིང་
nitambaḥ नितम्बः 山足 ri zhol རི་ཞོལ་
upatyakā (uyanyakaḥ) उपत्यका (उयन्यकः) 山根 ri rtsa རི་རྩ་
karvaṭapradeśaḥ (karvaḍapradeśaḥ) कर्वटप्रदेशः (कर्वडप्रदेशः) 山崖 山面 ri brags sam ri 'or gyi phyogs རི་བྲགས་སམ་རི་འོར་གྱི་ཕྱོགས་
girikuñjaḥ गिरिकुञ्जः 藥林 sman ljongs སྨན་ལྗོངས་
utkaṭo nāma droṇamukham उत्कटो नाम द्रोणमुखम् 沙車溝 有處翻河下 多有 shas che ba shes bya ba'am lung pa'i mda' ཤས་ཆེ་བ་ཤེས་བྱ་བའམ་ལུང་པའི་མདའ་
pṛthivīrasaḥ पृथिवीरसः 鹹地 鹹地精 sa'i bcud སའི་བཅུད་
pṛthivīparvaṭakaḥ (pṛthivīparvaprapaparya) पृथिवीपर्वटकः (पृथिवीपर्वप्रपपर्य) 地膏 sa zhag ས་ཞག་
vanalatā वनलता 青苗林 myu gu'i tshal མྱུ་གུའི་ཚལ་
pṛthivīmaṇḍaḥ पृथिवीमण्डः 地之醍醐 sa'i snying khu སའི་སྙིང་ཁུ་
pṛthivīojaḥ पृथिवीओजः 濕地 sa gshin pa ས་གཤིན་པ་
kṣetram क्षेत्रम् 田 zhing ཞིང་
sukṣetram सुक्षेत्रम् 好田 zhing bzang po ཞིང་བཟང་པོ་
kukṣetram कुक्षेत्रम् 惡田 zhing ngan pa ཞིང་ངན་པ་
nadīmātṛkaḥ नदीमातृकः 水田 zhing chu ma ཞིང་ཆུ་མ་
anūpaḥ अनूपः 糞田 ser can ( nam ) gsher che ba སེར་ཅན་ནམ་གཤེར་ཆེ་བ་
devamātṛkaḥ (devamātṛkā) देवमातृकः (देवमातृका) 旱田 gnam stod གནམ་སྟོད་
adevamātṛkaḥ अदेवमातृकः 晚田 gnam stod ma yin pa གནམ་སྟོད་མ་ཡིན་པ་
ūṣaraḥ ऊषरः 鹹 鹹地 tsha sgo can ཚ་སྒོ་ཅན་
jāṅgalaḥ (galā) जाङ्गलः (गला) 沙石山野所在 dgon dung དགོན་དུང་