Mahāvyutpatti: 2700-2799 


lūhaḥ (luhaḥ) लूहः (लुहः) ngan pa ངན་པ 

avarakam (apacarkam. avacarakam. avavarakam) अवरकम् (अपचर्कम्. अवचरकम्. अववरकम्) 下賤 好反 ngan ngon ངནངོ 

paurvāparyam (porvāparyam) पौर्वापर्यम् (पोर्वापर्यम्) 前後 snga phyi སྔཕྱི 

apūrvam acaramam अपूर्वमचरमम् 無前後 snga phyi med pa སྔཕྱི་མ་པ་ 

sūkṣmam सूक्ष्मम् 微細 phra mo'am zhib mo ཕྲ་མོཞིབམོ 

sthūlam स्थूलम् sbom po'am rags pa སྦཔོརགས་པ 

dabhraḥ दभ्रः nyung ba'am chung ba ཉུངཆུང་བ 

adabhraḥ अदभ्रः 不少 不小 mi nyung ba'am mi chung ba མིཉུངམིཆུང་བ 

utkūlam (utkulam) उत्कूलम् (उत्कुलम्) 不平 高低 不均 shang ngam shong ངམ 

nikūlam निकूलम् 不平 高低 不均 'bar 'bur ram mtho dman འབརའབུར་རམཐོ་དམན 親友 

mitrakāryam मित्रकार्यम् 親友次第及侵犯等 親友所作 bshes pa'i rim pa dang phas kyi rgol ba la sogs pa'i ming la བཤེས་པི་རིམ་པདངཀྱིརྒོལ་བལ་སོགས་པི་མིང 

ālaptakaḥ आलप्तकः 交談 gtam 'dres pa གཏམའདྲེས་པ 

saṃlaptakaḥ संलप्तकः 說說 phebs par smra ba ཕེབས་པསྨྲ་བ 

samstutakaḥ सम्स्तुतकः 引說 smos 'drin སྨོསའདྲི 

sapremakaḥ सप्रेमकः 親友 朋親 'grogs bshes འགྲོགསབཤེས 

prema (preman. premaḥ) प्रेम (प्रेमन्. प्रेमः) 親近 相合 byams pa'am mdza' ba'am sdug pa བྱམས་པམཛའ་བསྡུག་པ 

āptaḥ आप्तः 親近 托心 bcug pa'am yid brtan pa བཅུག་པའམཡིདབརྟན་པ 

viśvastamānasaḥ विश्वस्तमानसः 意堅 意合 yid brtan pa'am yid gcugs pa ཡིདབརྟན་པཡིདགས་པ 

sahāyībhavaṃ gacchati (saṃhāyībhavaṃ gacchati) सहायीभवं गच्छति (संहायीभवं गच्छति) 成友 grogs su 'gyur ba གྲོགསསུའགྱུར་བ 

kāntaḥ कान्तः 相親 sdug pa སྡུག་པ 

priyaḥ प्रियः 惜者 愛者 phangs pa'am sdug pa ཕངས་པསྡུག་པ 

praṇayaḥ प्रणयः 相投 契友 mdza' gcugs pa མཛའགས་པ 

pramamanojñaḥ प्रममनोज्ञः 勝意中 勝中意 mchog tu yid du 'thad pa མཆོག་ཏུཡིད་དུ་འཐད་པ་ 

mitram मित्रम् 朋友 親友 mdza' bo མཛའ་བོ 

suhṛt (suhṛd) सुहृत् (सुहृद्) 心友 mdza' bo མཛའ་བོ 

hṛdyam हृद्यम् 心友 snying du sdug pa སྙིང་དུ་སྡུག་པ 怨敵 

amitrakarma अमित्रकर्म 怨敵之事 怨敵所作 ( mi mdza' ba'i las kyi ming la ) མི་མཛའ་བའིལས་ཀྱི་མིང 

amitram अमित्रम् 不相友 不相合 mi mdza' ba མི་མཛའ་ 

pratyamitraḥ प्रत्यमित्रः 冤家 dgra bo དགྲ་བོ 

kumitraḥ कुमित्रः 惡親友 bshes gnyen ngan pa བཤེས་གཉེནངན་པ 

parapravādī परप्रवादी 侵犯 phas kyi rgol ba ཀྱིརྒོལ་བ 

pratyarthikaḥ प्रत्यर्थिकः 回犯 phyir rgol ba ཕྱིརརྒོལ་བ 

pratyanīkaḥ प्रत्यनीकः 彼冤 敵家 phas kyi dgra ཀྱིདགྲ 

paracakram परचक्रम् 他兵 敵兵 pha rol gyi dmag tshogs ཕ་རོལགྱིདམགཚོགས 

vairī वैरी 相入為讎 sha kon nam 'khon yod pa ནམའཁོནཡོད་པ 

śatruḥ शत्रुः dgra དགྲ 

kusahāyaḥ कुसहायः 惡朋 grogs ngan pa གྲོགས་ངན་པ་ 善吉祥 

kuśalādayaḥ कुशलादयः 善與吉祥 dge ba dang shis pa'i ming la དགེ་བདངཤིས་པའི་ིང 

āśīrvādaḥ आशीर्वादः 誦吉祥 shis par brjod pa ཤིས་པར་བྗོད་པ 

āśiṣaḥ आशिषः 深祝願 legs su smon pa ལེགསསུསྨོན་པ 

varṇavādī वर्णवादी 說稱願 bsngags pa smra ba བསྔགས་པསྨྲ་བ 

śrīḥ श्रीः 吉祥 祿 dpal lam gyang དཔལལམགཡང 

lakṣmīḥ लक्ष्मीः 功德 吉祥相 吉祥 嘉慶 dpal lam shis pa དཔལལམཤིས་པ་ 

maṅgalam मङ्गलम् 現吉祥 吉祥 bkra shis sam ltas བཀྲ་ཤིསསམལྟས 

kutūhalam कुतूहलम् 吉兆 善名 dge mtshan nam ltad mo དགེམཚནནམལྟད་མོ 

praśastaḥ प्रशस्तः 善祥 dge shis དགེཤིས 

svasti स्वस्ति 妙樂善 吉慶 bde legs sam dge ba བདེ་ལེགསསམདགེ་བ 

svastyayanam स्वस्त्ययनम् 成妙善樂 bde legs su 'gyur ba ( dge legs su 'gyur ba ) བདེ་ལེགསསུའགྱུར་བ (དགེ་ལེགསསུའགྱུར་བ) 

sauvastikam सौवस्तिकम् 誦妙讚 bde legs brjod pa བདེ་ལེགསབརྗོད་པ 

kalyāṇam कल्याणम् 妙善 dge legs sam dge ba དགེ་ལེགསསམདགེ་བ 

ślāghyam श्लाघ्यम् legs pa ལེགས་པ 

kuśalam कुशलम् dge ba'am mkhas pa'am bde ba དགེ་བམཁས་པབདེ་བ 

śreyān श्रेयान् 最勝 最選者 mchog tu bkrabs pa མཆོག་ཏུབཀྲ་པ་ 

jyāyān ज्यायान् 最善 最伏 mchog tu btud ba མཆོག་ཏུབཏུད 

svadhā स्वधा 守地界 gzhi bsrung གཞིབསྲུང 

vaṣaṭ वषट् 無遮地 gzhi mi 'grib pa གཞི་མི་འགྲིབ་པ་ 

oṃ ओं 極讚 rab bsngags རབབསྔགས 

svāhā स्वाहा 侵地界 安定 gzhi tshugs གཞིཚུགས 説法及音聲等 

dharmadeśanāśravaṇādināmāni धर्मदेशनाश्रवणादिनामानि 說法聽法音聲名目 chos smra ba dang nyan pa dang sgra skad kyi ming la ཆོསསྨྲ་བདངཉན་པདངསྒྲསྐདཀྱིམིང 

praṇetā प्रणेता 指示 byed pa'am ston pa བྱེད་པསྟོན་པ 

aviparītamārgadeśikaḥ अविपरीतमार्गदेशिकः 無差指道 無倒示道者 lam ma nor bar ston pa ལམནོརབརསྟོན་པ 

saṃgītikāraḥ संगीतिकारः 真實收入 結集者 真實收 yang dag par sdud par byed pa ཡང་དག་པརསྡུད་པ་བྱེ་པ་ 

dharmakathikaḥ धर्मकथिकः 宣法者 chos sgrogs pa ཆོས་སྒྲགས་པ 

dharmabhāṇakaḥ धर्मभाणकः 說法 說法者 chos smra ba ཆོསསྨྲ་བ 

darśayitā दर्शयिता 開示 開示者 作見 ston par byed pa'am mthong par byed pa སྟོན་པ་བྱེ་པའམམཐོང་པ་བྱེ་པ་ 

śrotā श्रोता 聞者 nyan pa ཉན་པ 

bhāṣate भाषते smra ba'am brjod pa སྨྲ་བབརྗོད་པ 

jalpate जल्पते smras pa'am brjod pa སྨྲས་པབརྗོད་པ 

lapati लपति 誦念 smras pa'am brjod pa སྨྲས་པབརྗོད་པ 

deśayati देशयति 導示 宣說 ston pa སྟོན་པ 

uttānīkariṣyati उत्तानीकरिष्यति 作明 顯發 gsal bar byed pa གསལ་བར་བྱེད་པ 

sūktam सूक्तम् 妙說 legs par bshad pa ལེགས་པརབཤད་པ 

subhāṣitam सुभाषितम् 妙說 legs par gsungs pa'am legs par smras pa ལེགས་པརགསུངས་པལེགས་པརསྨྲས་པ 

suvyākhyātam सुव्याख्यातम् 妙演說 gsungs pa'am legs par smras pa གསུངས་པལེགས་པརསྨྲས་པ 

vyavahāraḥ व्यवहारः tha snyad ཐ་སྙད 

saṃketaḥ संकेतः brda བརྡ 

uddiśati उद्दिशति lung nod pa'am 'bogs pa ལུངནོ་པའམ་འབོགས་པ་ 

upadeśati उपदेशति 傳敕 lung 'bogs pa ལུང་འབོགས་པ་ 

udīrayati उदीरयति smra ba'am brjod pa སྨྲ་བབརྗོད་པ 

samprakāśayati सम्प्रकाशयति 真實開示 yang dag par rab tu ston pa ཡང་དག་པརརབ་ཏུ་སྟོན་པ 

pratimantrayitavyam प्रतिमन्त्रयितव्यम् 復演說 復說 slar smra bar bya ba སླརསྨྲ་བ་བྱ་ 

uddiṣṭam उद्दिष्टम् brjod pa'am bton pa'am smras pa བརྗོད་པབཏོན་པསྨྲས་པ 

ācaṣṭe आचष्टे smra སྨྲ 

prakṣveḍanam(prakṣābhanam. prakuveḍanam. prakṣvābhanam. prakṣvaibhanam) प्रक्ष्वेडनम्(प्रक्षाभनम्. प्रकुवेडनम्. प्रक्ष्वाभनम्. प्रक्ष्वैभनम्) 悄言以謗 bshung ba  

svareṇa abhiviñāpayati स्वरेण अभिविञापयति 其音現前解 以聲令解 sgrags mngon par go bar byed pa སྒྲམངོན་པརགོ་བར་བྱ་པ་ 

kalakalaḥ कलकलः ca co ཅ་ཅོ 

kilikilāyitam (kilakilāyitam) किलिकिलायितम् (किलकिलायितम्) 音聲 喧嚷 ca co ཅ་ཅོ aślīlam अश्लीलम् 略言 不詮 tshig dor ba'am mi gshe ba ཚིགདོར་བམིགཤེ་བ 

sphoṭam स्फोटम् 明言 聲亮 sgra gsal ba སྒྲགསལ་བ 

kolāhalaḥ कोलाहलः 音聲 ku co ུ་ཅོ 

kalasvaraḥ कलस्वरः 美言 妙言 sgra snyan pa (skad snyan pa) སྒྲསྙན་པ (སྐདསྙན་པ) 

ekavacanodāhāreṇa एकवचनोदाहारेण 誦一言 tshig gcig brjod pa ཚིགགཅིགབརྗོད་པ 

alam anena vivādena अलमनेन विवादेन 爭有何益 罷此爭 brtsod pa 'dis ci zhig bya zhe'am brtsod pa 'di thong བརྩོ་པ་འདིསཅི་ཞིག་བྱཞེབརྩོ་པ་འདིཐོ 

viṣamo 'yam upanyāsaḥ विषमोऽयमुपन्यासः 定不順 此言不順 gzhag pa'am smras pa 'di ni mi mthun pa'o གཞག་པསྨྲས་པའདི་ནིམི་མཐུན་པའོ 

abhilapanatā अभिलपनता 見說 明說 mngon par brjod pa མངོན་པརབརྗོད་པ 

pratyudīrayati प्रत्युदीरयति 復說 又說 slar smra ba'am slar zlos pa སླརསྨྲ་བསླརཟློས་པ་ 

pratyuccāraṇam (pratyucchāraṇam) प्रत्युच्चारणम् (प्रत्युच्छारणम्) 復說 slar grungs pa སླརགྲུང་པ་ 

pratyuccāraḥ (pratyucchāraḥ) प्रत्युच्चारः (प्रत्युच्छारः) 復說 slar gsungs pa སླརགསུངས་པ 

utkāśanaśabdaḥ उत्काशनशब्दः 吩付 垂言 gsung rtsal ba'am skad rtsal ba གསུངརྩལསྐདརྩལ