Mahāvyutpatti: 2600-2699 


vāntībhavaḥ वान्तीभवः 令作 bstsal ba'am skyugs pa བསལ་བསྐྱུགས་པ་ 

parityaktam परित्यक्तम् 皆棄 永棄 yongs su spangs pa ཡོངས་སུསྤངས་པ 

utsṛṣṭam उत्सृष्टम् 捨了 拋了 棄了 btang ba'am spangs pa'am bor ba བཏང་བསྤངས་པབོར 

pratyākhyātam प्रत्याख्यातम् phul ba'am btang ba'am bor ba ཕུལ་བབཏང་བབོར 

utsarjanam उत्सर्जनम् gtang ba གཏང་བ 

śokavinodanam शोकविनोदनम् 淨憂 解憂 mya ngan bsal ba མྱ་ངནབསལ 

pravijahya प्रविजह्य 最棄 rab tu spangs pa རབ་ཏུསྤངས་པ 

anaṅgaṇam अनङ्गणम् 無煩惱 nyon mongs pa med pa ཉོན་མོངས་པ་མེད་པ 

nihatam निहतम् bcom pa བཅོམ་པ 稱讚異名 

kīrttipraśaṃsāparyāyāḥ कीर्त्तिप्रशंसापर्यायाः 譽毀稱名數目 稱讚異名 bstod pa dang smad pa dang grags pa'i rnam grangs kyi ming la བསྟོད་པ་དང་སྨད་པདངགྲགས་པི་རྣམ་གྲངསཀྱིམིང 

kīrttiḥ कीर्त्तिः 稱誦 grags pa'am brjod pa གྲགས་པབརྗོད་པ 

praśaṃsā प्रशंसा 最讚 rab tu bsngags pa རབ་ཏུབསྔགས་པ 

yaśaḥ यशः 美稱 snyan pa'am grags pa སྙན་པགྲགས་པ 

stutiḥ स्तुतिः 稱讚 bstod pa བསྟོད་པ 

stomitaḥ (stoṣitam) स्तोमितः (स्तोषितम्) bkur ba བཀུར་བ 

praśaṃsitaḥ प्रशंसितः 最讚 rab tu bstod pa རབ་ཏུབསྟོད་པ 

varṇitaḥ वर्णितः bsngags pa བསྔགས་པ 

śabdaḥ शब्दः sgra སྒྲ 

ślokaḥ श्लोकः 記句 tshigs su bcad pa ཚིགས་སུ་བཅད་པ 

varṇaḥ वर्णः 稱名 bsngags pa'am snyan par brjod pa བསྔགས་པསྙན་པ་བརྗོད་པ 

abhinanditayaśāḥ अभिनन्दितयशाः 現前稱讚 mngon par bstod pa'i grags pa མངོན་པར་བསྟོད་པའི་ྲགས་པ 

bhūtavarṇaṃ niścārayati भूतवर्णं निश्चारयति 真實讚念 yang dag pa'i bsngags brjod pa ཡང་དག་པི་བསྔགསབརྗོད་པ 

prasiddhaḥ प्रसिद्धः 最稱讚 最成就 rab tu grub pa'am grags pa རབ་ཏུགྲུབ་པགྲགས་པ 

prathitaḥ प्रथितः 明稱 gsal bar grags pa གསལ་བགྲགས་པ 

pratītaḥ प्रतीतः 普稱 kun la grags pa ཀུན་ལགྲགས་པ 

prasiddhiḥ प्रसिद्धिः 稱讚 mngon na grags par gdags མངོནགྲགས་པགདགས་་ 

anuśamsā अनुशम्सा 功德 phan yon ཕན་ཡོན 譏毀異名 

nindanāparyāyāḥ निन्दनापर्यायाः 譏毀類名目 smod pa'i grangs la སྨོད་པི་གྲངས 

avarṇaḥ अवर्णः 不美稱 mi snyan par brjod pa མི་སྙན་པར་བྗོད་པ 

doṣaḥ दोषः 罪過 skyon nam nyes pa སྐྱོནནམཉེས་པ 

bhaṇḍanam भण्डनम् 訐人過 'tshang 'bru ba འཚངའབྲུ་བ 

paṃsanaṃ पंसनं bshung ba'am smad pa སྨད་པ 

nindā निन्दा smad pa སྨད་པ 

jugupsā जुगुप्सा 紀過 嫌厭 skyon du bgrang ba སྐྱོནདུ་བྲང 

vigarhaḥ विगर्हः dgongs pa'am smad pa དགོངས་པསྨད་པ 

kutsanam कुत्सनम् 毀惡 訶毀 ngan par brtsi ba ངན་པ་བརྩི་བ 

avasādaḥ अवसादः 毀謗 訶責 smad pa'am spyo ba སྨད་པྤྱོ་ 

avaśaṃsyati(avamaṃsyati) अवशंस्यति(अवमंस्यति) 反害 作謗 smod par byed pa སྨོད་པ་བྱེ་པ་ 

vimānayati विमानयति 藐視 分外殺 khyad du gsod par byed ཁྱདདུགསོད་པ་བྱེ 

parābhavaḥ पराभवः 欺侮 brnyas pa བརྙས་པ 

kutsanīyam कुत्सनीयम् 毀事 作毀 smad par bya ba སྨད་པ་བྱ་ 

avadhyāyanti अवध्यायन्ति 嗤笑 smod pa'am 'phya ba སྨོད་པ་འྱ་ 

kṣipanti क्षिपन्ति 譏笑 gzhog 'phyas zer གཞོག་འཟེར 

vivācayanti विवाचयन्ति 說惡 kha zer ba ཟེར་བ 

paribhāṣā परिभाषा spyo ba ྤྱོ་ 順不順 

anukūlapratikūlādayaḥ अनुकूलप्रतिकूलादयः 順不順等 mthun pa dang mi mthun pa la sogs pa'i ming la མཐུན་པདངམི་མཐུན་པ་ལ་སོགས་པི་མིང 

anukūlaḥ अनुकूलः mthun pa མཐུན་པ 

pratikūlaḥ प्रतिकूलः 不順 mi mthun pa མི་མཐུན་པ་ 

pratilomaḥ प्रतिलोमः 不順 不合理 rjes mi mthun pa'am lugs su mi 'byung ba རྗེས་མི་མཐུན་པལུགསསུམི་འབྱུང 

anulomaḥ अनुलोमः 隨順 順流行 合理 順於理 rjes su mthun pa'am lugs 'byung ba རྗེས་སུ་མཐུན་པལུགསའབྱུང་བ 

anusrotogāmī अनुस्रोतोगामी 水順 順流 chu'i 'bab phyogs su 'gro ba ཆིུ་འབབཕྱོགས་སུའགྲོ་བ 

pratisrotogāmī प्रतिस्रोतोगामी 水返 逆流行 逆流 chu'i bzlog phyogs su 'gro ba ཆིུ་བཟློགཕྱོགས་སུའགྲོ་བ 

vyastam व्यस्तम् 各各 so so'am re re སོ་སོརེ་རེ 

samastam समस्तम् 廣收 bsdus pa'am mtha' dag བསྡུས་པམཐའ་དག 

āyaḥ आयः 'bung ba'am 'du ba བུའདུ་བ 

durlabhaḥ दुर्लभः 難得 希罕 rnyed par dka' ba'am dkon pa རྙེད་པར་དཀའ་བདཀོན་པ 

sulabhaḥ सुलभः 易得 有餘 rnyed sla ba'am mod pa རྙེདསླ་བམོད་པ་ 

adhimātram अधिमात्रम् 大極 che ba'am rab ཆེ་བརབ 

madhyam मध्यम् 'bring ngam bar ma འབྲིངངམབར་མ 

mṛduḥ मृदुः chung ngu'am tha ma ཆུང་ངུཐ་མ 

susādhyam सुसाध्यम् 易修 bsgrub sla ba བསྒྲུབསླ་བ་་ 

duḥsādhyam दुःसाध्यम् 難修 bsgrub dka' ba བསྒྲུབདཀའ་བ 

āram आरम् 此邊 尖邊 tshu rol ུ་རོལ 

pāram पारम् 彼邊 彼岸 尖邊 pha rol ཕ་རོལ 

pravartanam प्रवर्तनम् 'jug pa འཇུག་པ 

vivartanam विवर्तनम् 退 ldog pa (bzlog pa) ལྡོག་པ (བཟློག་པ) 

abaddham (abandham) अबद्धम् (अबन्धम्) 不栓 不縛 ma bcings pa བཅིངས་པ 

amuktam अमुक्तम् 不解 ma grol ba གྲོལ་བ 

nimiñjitam निमिञ्जितम् 閉合 btsums pa མས་པ་ 

unmiñjitam उन्मिञ्जितम् phye ba ཕྱེ་བ 

saṃprakhyānam संप्रख्यानम् 最明 所顯現 甚念 shin tu gsal ba'am shin tu dran pa ཤིན་ཏུགསལ་བཤིན་ཏུདྲན་པ 

asaṃprakhyānam असंप्रख्यानम् 不明 非所顯現 不念 shin tu mi gsal ba'am cin tu mi dran pa ཤིན་ཏུམིགསལ་བཅིཏུམིདྲན་པ 

anuguṇyam अनुगुण्यम् 隨順合 rjes su mthun pa རྗེས་སུ་མཐུན་པ 

anuvātaḥ अनुवातः 踐覆所 順風 rdzi phyogs རྫིཕྱོགས 

prativātaḥ प्रतिवातः 非順風 rdzi phyogs ma yin pa རྫིཕྱོགསམ་ཡིན་པ 

samanupaśyati समनुपश्यति 隨見 等隨觀見 rjes su mthong ba རྗེས་སུམཐོང་བ 

na samanupaśyati समनुपश्यति 隨不見 不等隨觀見 rjes su mi mthong ba རྗེས་སུམི་མ 

ānulomikī आनुलोमिकी rjes su mthun pa རྗེས་སུ་མཐུན་པ 大小高低等 

bṛhatparīttādayaḥ बृहत्परीत्तादयः 大小高低等 che chung dang mtho dman la sogs pa'i ming la ཆེ་ཆུངདངམཐོ་དམནལ་སོགས་པི་མིང 

āyāmaḥ आयामः 不入 直豎 chur ཆུར 

viṣkambheṇa विष्कम्भेण 深裏向 sboms su'am zabs su སྦམསསུཟབསུ 

vistāraḥ विस्तारः zheng du'am rgyar ཞེདུརྒྱ dairghyam दैर्घ्यम् 長裏向 srid du སྲིདདུ 

ārohapariṇāhasaṃpannaḥ आरोहपरिणाहसंपन्नः 縱橫具 mchu dang zheng du ldan pa དངཞེདུལྡན་པ 

ārohaḥ आरोहः khrun nam 'phang ngam srid ཁྲནམའཕངངམསྲིད 

pariṇāhaḥ परिणाहः zheng ngam sboms sam kho lag ཞེངམསྦམསསམཁོ་ལག 

vistīrṇam विस्तीर्णम् 廣大 rgya che ba རྒྱ་ཆེ་བ 

udāraḥ उदारः 大力量 廣大 brlabs po che'am rgya che ba བརླབས་པོ་ཆེརྒྱ་ཆེ་བ 

viśālam विशालम् yangs pa ཡངས་པ 

vipulam विपुलम् rgyas pa'am yangs pa རྒྱས་པཡངས་པ 

audārikam(odārikam) औदारिकम्(ओदारिकम्) 大概 rags la'am che long ngam che ba'am sbom pa རགསཆེལོངངམཆེ་བསྦ་པ་ 

pṛthuḥ पृथुः yangs pa'am rgya che ba ཡངས་པརྒྱ་ཆེ་བ 

alpaḥ अल्पः chung ba ཆུང་བ alpataram अल्पतरम् 太小 ches chung ba ཆེས་ཆུང་བ 

alpatamam अल्पतमम् 太小 最小 chung ches pa ཆུངཆེས་པ་ 

bahutaram बहुतरम् 甚多 ches mang ba ཆེས་མང 

bhūyiṣṭham भूयिष्ठम् 多的 具多 mang po pa མང་པོ་པ་ 

mahattamam महत्तमम् 大的 具大 chen po ba ཆེན་པོ 

itvaram(itvāraḥ) इत्वरम्(इत्वारः) 下賤 ngan pa'am tha ma ངན་པཐ་མ