Mahāvyutpatti: 2500-2599 


māṃsavikrayaḥ मांसविक्रयः 賣肉 sha 'tshong ba འཚོང་བ 

madyavikrayaḥ मद्यविक्रयः 賣酒 chang 'tshong ba འཚོང་བ 

durmaṅkuḥ दुर्मङ्कुः 不言過 不恥愧 不悔過 gnong mi bskur ba མིབསྐུར་བ 六惡處 

ṣaḍbhogānām apāyasthānāni षड्भोगानामपायस्थानानि 滅業六事 受用六惡處 longs spyod 'bri ba'i gnas drug la ལོངས་སྤྱོདའབྲིབའིགནསདྲུག 

madyapānam मद्यपानम् 飲酒 chang 'thung ba འཐུང 

dyūtam द्यूतम् 賭博 brgyan po བརྒྱན་པོ 

vikālacaryā विकालचर्या 夜行婬亂 mtshan mo 'phyan pa མཚན་མོ་འ་པ་ 

pāpamitratā पापमित्रता 指示惡友 親友不善人 sdig pa'i 'grogs po dang brten pa སྡིག་པི་འགྲོགས་པོ་དང་བྟེན་པ 

samājadarśanam समाजदर्शनम् 看會 'dus pa la lta ba འདུས་པལྟ་བ 

ālasyam आलस्यम् 懶惰 le lo ལེ་ལོ 無上異名 

anuttaraparyāyāḥ अनुत्तरपर्यायाः 無上與數於最勝眾數名目 無上異名 bla na med pa dang mchog tu brtsi ba'i rnam grangs dang dag pa dang grol ba la sogs pa'i ming la བླ་ན་མེད་པདངམཆོག་ཏུབརྩིབའིརྣམ་གྲངསདངདག་པདངགྲོལ་བལ་སོགས་པི་མིང 

anuttaraḥ अनुत्तरः 無上 無比 bla na med pa བླ་ན་མེད་པ 

niruttaraḥ निरुत्तरः 無上 無比 gong na med pa གོངམེད་པ 

anuttamaḥ अनुत्तमः 無增 lhag na med pa ལྷགམེད་པ 

uttaraḥ उत्तरः 無上 bla ma བླ་མ 

uttamaḥ उत्तमः 賢妙 最上 dam pa དམ་པ 

jyeṣṭhaḥ ज्येष्ठः 長老 最長 thu bo'am rgan rabs ཐུ་བོརྒནརབས 

śreṣṭhaḥ श्रेष्ठः 處尖 phul ཕུལ varaḥ वरः rab རབ 

pravaraḥ प्रवरः 最勝 最妙 rab mchog རབམཆོག 

agraḥ अग्रः mchog མཆོག 

viśiṣṭaḥ विशिष्टः 殊勝 khyad par 'phags pa ཁྱད་པར་འཕགས་པ 

pradhānam प्रधानम् gtso bo'am gces pa གཙོ་བོགཅེས་པ 

paramaḥ परमः 第一 dam pa'am dbyig དམ་པདབྱིག 

utkṛṣṭaḥ उत्कृष्टः 出勝 mchog tu byung ba མཆོག་ཏུབྱུང་བ 

prakṛṣṭaḥ प्रकृष्टः 出勝 mchog tu byung ba མཆོག་ཏུབྱུང་བ 

praṇītaḥ प्रणीतः 善好 gya nom pa གྱ་ནོམ་པ 

asamaḥ असमः 不平等 無等 mnyam pa med pa མཉམ་པམེད་པ 

asamasamaḥ असमसमः 不平及平等 無等等 mi mnyam pa dang mnyam pa མི་མཉམ་པ་དང་མཉམ་པ 

apratisamaḥ अप्रतिसमः 無比 無對 zla med pa ཟླ་མེད་པ 

suṣṭhuḥ सुष्ठुः 極善 rab tu རབ་ཏུ 

atyantam अत्यन्तम् 畢竟 mchog tu མཆོག་ཏུ 

sarvākaravaropetam सर्वाकरवरोपेतम् 具諸最勝 具一切種妙 rnam pa thams cad kyi mchog dang ldan རྣམ་པ་ཐམས་ཅདཀྱིམཆོགདང་ལྡན 

praṣṭhaḥ प्रष्ठः mchog gam gtso bo མཆོགགམགཙོ་བོ 清浄異名 

pariśuddhaparyāyāḥ परिशुद्धपर्यायाः 清淨 清淨異名 解脫等名目 dag pa dang grol ba la sogs pa'i ming la དག་པདངགྲོལ་བལ་སོགས་པི་མིང 

supariśuddham सुपरिशुद्धम् 最清淨 shin tu yongs su dag pa ཤིན་ཏུཡོངས་སུ་དག་པ 

trimaṇḍalapariśuddham त्रिमण्डलपरिशुद्धम् 三眷屬清淨 三輪清淨 三圍清淨 'khor gsum yongs su dag pa འཁོར་གསུམཡོངས་སུ་དག་པ 

anupādāya āsravebhyaś cittāni vimuktāni अनुपादाय आस्रवेभ्यश्चित्तानि विमुक्तानि 無取漏中心甚解脫 len pa med par zag pa rnams las sems rnam par grol ba ལེན་པམེད་པརཟག་པརྣམསལསསེམསརྣམ་པར་གྲོལ་བ 

parimocayitavyam परिमोचयितव्यम् 最脫 解勝 最解 yongs su thar bar bya ba'am yongs su grol ba ཡོངས་སུཐརབརབྱ་བཡོངས་སུགྲོལ་བ 

vimucyate विमुच्यते 眾皆解脫 永解脫 rnam par grol bar 'gyur རྣམ་པར་གྲོལ་བའགྱུར 

śītībhavati शीतीभवति 清涼 bsil bar gyur ba བསིལ་གྱུར་བ 

kṛtaparikarmaḥ कृतपरिकर्मः 皆作淨 刮磨 yongs su sbyangs ba byas pa'am byi dor byas pa ཡོངས་སུསྦྱངསབྱས་པབྱི་དོར་བྱས་པ 

niryāṇam निर्याणम् 出現 定現 nges par 'byung ba ངེས་པར་འབྱུང་བ 

niryātaḥ निर्यातः 定出現 nges par 'byung ba ངེས་པར་འབྱུང་བ 

niryāti निर्याति 到彼岸 定出 mthar phyin pa'am nges par 'byung ba མཐར་ཕྱིན་པངེས་པར་འབྱུང་བ 棄捨異名 

nisṛjāparyāyāḥ निसृजापर्यायाः 棄捨等名目 spangs pa dang 'dor ba la sogs pa'i ming la སྤངས་པདངའདོརལ་སོགས་པི་མིང 

pratinisṛjya प्रतिनिसृज्य 棄捨 捨了 spangs te སྤངསཏེ 

vāntīkṛtam वान्तीकृतम् 消除 純熟 bsal ba'am sbyangs pa བསལསྦྱངས་པ 

sarvopadhipratinisargaḥ सर्वोपधिप्रतिनिसर्गः 棄諸蘊 phung po kun spangs pa ཕུང་པོཀུནསྤངས་པ 

vyantīkṛtam (vyatīkṛtam) व्यन्तीकृतम् (व्यतीकृतम्) 無邊際 令無邊際 mtha' med par byas pa མཐའ་མེད་པར་བ་པ་ 

viṣkambhaṇam (yāntikṛtam) विष्कम्भणम् (यान्तिकृतम्) 鎮伏 消除 rnam par gnon pa'am rnam par sel ba རྣམ་པརགནོན་པརྣམ་པརསེལ་བ 

riñcati रिञ्चति 'dor ba'am spong ba འདོརསྤོང་བ 

choritā छोरिता 使捨 bor ba'am btang ba བོརབཏང་བ 

vāhitapāpaḥ वाहितपापः 消除諸罪業 sdig pa spangs pa'am sbyangs pa སྡིག་པསྤངས་པསྦྱངས་པ 

vyativṛttaḥ व्यतिवृत्तः 甚超越 phyir shin tu 'das pa ཕྱིརཤིན་ཏུའདས་པ 

pratinisṛjati प्रतिनिसृजति 'dor ba འདོར 

prativinisṛjati प्रतिविनिसृजति 'or gcig gam thong zhig འོར་ཅིག་་གམཐོཞིག 

utsṛjyate उत्सृज्यते gtong ba'am 'dor ba གཏོང་བའདོར 

parityāgaḥ परित्यागः 永捨 yongs su gtong ba'am 'dor ba ཡོངས་སུགཏོང་བའདོར 

jahāti जहाति 拋棄 spong ba'am 'dor ba སྤོང་བའདོར 

pratikṣepaḥ प्रतिक्षेपः spong ba སྤོང་བ 

apakarṣaṇam अपकर्षणम् bsal ba བསལ 

pratikrāntaḥ प्रतिक्रान्तः 廻轉 phyir log pa'am spangs pa ཕྱིར་ལོག་པའམསྤངས་པ 

apakarṣaḥ अपकर्षः 'bri ba'am 'grib pa འབྲིའགྲིབ་པ་ 

ūnatvam ऊनत्वम् 'grib pa འགྲིབ་པ་ 

ayogaḥ अयोगः 不具 mi ldan pa མི་ལྡན་པ 

viyogaḥ वियोगः bral ba བྲལ་བ 

visaṃyogaḥ विसंयोगः 離繫 不具 mi ldan pa'am bral ba མི་ལྡན་པབྲལ་བ 

viśleṣaḥ विश्लेषः 辨別 bye ba'am bral ba'am 'gyed pa བྱེ་བབྲལ་བའགྱེད་པ 

vibhūtam विभूतम् bral bar 'gyur ram med par 'gyur བྲལ་བའགྱུར་རམེད་པརའགྱུར 

vigacchet विगच्छेत् bral ba'am zhig pa བྲལ་བཞིག་པ 

antardhānam अन्तर्धानम् 不現 nub pa'am mi snang ba ནུབ་པམི་སྣང་བ 

apakrāntaḥ अपक्रान्तः 將來出 已去 將來不存 已過 phyir byung ba'am med par gyur ba ཕྱིརབྱུང་བམེད་པརགྱུར་བ 

vipariṇatam विपरिणतम् 變相 已壞 rnam par gyur ba རྣམ་པརགྱུར་བ 

āśrayaparāvṛttam आश्रयपरावृत्तम् 變住 所依已轉 gnas gyur pa གནས་གྱུར་པ 

pariṇatam परिणतम् 消融 已轉變 變成 yongs su gyur ba ཡོངས་སུགྱུར་བ 

pariṇāmaḥ परिणामः 轉變 gyur ba གྱུར་བ 

jīvitād vyaparopayet जीविताद्व्यपरोपयेत् 離命 srog dang phral ba སྲོགདངཕྲ་བ 

paryādānaṃ gacchati पर्यादानं गच्छति 永盡 永遠 全盡 ma lus pa'am gtan nas sam rim gyis zad par 'gyur མ་ལུས་པགཏནནསསམརིམ་གྱིསཟད་པའགྱུར 

vihīnam विहीनम् 衰敗 不全 nyams pa'am ma tshang ba ཉམས་པམ་ཚང་བ 

paribhuktam परिभुक्तम् 參詳 已遍受用 yongs su spyad pa'am zos pa ཡོངས་སུསྤྱད་པ་པ 

astaṃgacchati अस्तंगच्छति nub pa med pa'am zhig par gyur ba ནུབ་པམེད་པཞིག་པགྱུར་བ 

vidhamati विधमति sel ba'am 'joms pa སེལ་བའཇོམས་པ 

apaviddham. aparividdham अपविद्धम्. अपरिविद्धम् bor ba བོར 

rāganisūdanam रागनिसूदनम् 消貪欲 'dod chags sel ba འདོད་ཆགསསེལ་བ 

paryudastaḥ पर्युदस्तः 已除 bstsal ba བསལ་བ 

sthiter anyathātvam स्थितेरन्यथात्वम् 居他處 住異 變處 gnas pa las gzhan du gyur ba གནས་པལས་གཞནདུགྱུར་བ 

nārāśībhāvaḥ (narāśībhāvaḥ) नाराशीभावः (नराशीभावः) 無物 非蘊 無蘊物 spungs pa'i dngos po med pa'am phung por gyur pa ma yin pa སྤུངས་པི་དངོས་པོ་མེད་པཕུང་པོགྱུར་པམ་ཡིན་པ 

prabhaṅguraṃ प्रभङ्गुरं 極壞 rab tu 'jig pa རབ་ཏུའཇིག་པ 

pṛṣthībhavati पृष्थीभवति 轉背後 rgyab kyis phyogs par gyur ba རྒྱབཀྱིསཕྱོགས་པགྱུར་བ 

kelāyitavyam केलायितव्यम् bstsal ba'am bcom pa བསལ་བབཅོམ་པ 

ucchetsyati उच्छेत्स्यति 絕斷 當斷 chad par 'gyur ཆད་པའགྱུར 

vitimirakaraḥ वितिमिरकरः 無明 無蒙 rab rib med par byed pa རབ་རིབམེད་པརབྱེད་པ 

anunayāsaṃdhukṣaṇatā (anunayāsaṃpṛkṣaṇatā) अनुनयासंधुक्षणता (अनुनयासंपृक्षणता) 隨貪 未育 rjes su chags pa bdo bar ma byas pa རྗེས་སུཆགས་པབར་མབྱས་པ 

nirlikhitam निर्लिखितम् 塗抹 shin tu phyis pa'am bsrabs pa'am bzhar ba ཤིན་ཏུཕྱིས་པའམབསྲབས་པ 

utsṛṣṭam. samavahanti उत्सृष्टम्. समवहन्ति 真實壞棄 yang dag par 'joms pa'am spong ba ཡང་དག་པརའཇོམས་པསྤོང་བ 

suprakṣālitam सुप्रक्षालितम् 甚洗濯 legs par bkrus pa'am bshal ba ལེགས་པརབཀྲུས་པའམ 

sudhautam सुधौतम् sbyangs pa'am dul ba སྦྱངས་པདུལ་བ 

nirdhāntam (nirdāntam) निर्धान्तम् (निर्दान्तम्) btso ma ོ་