Mahāvyutpatti: 2200-2299
parigredhaḥ परिग्रेधः 眾貪愛 荒淫 yongs su zhen pa ཡོངས་སུ་ཞེན་པ་
saṃrāgaḥ संरागः 遍貪 kun tu 'dod chags pa ཀུན་ཏུ་འདོད་ཆགས་པ་
lolupaḥ लोलुपः 酤貪 brkam pa བརྐམ་པ་
ghasmaraḥ घस्मरः 饞 喂嘴 lto che ba'am za phod pa ལྟོ་ཆེ་བའམ་ཟ་ཕོད་པ་
lampaṭaḥ लम्पटः 遍貪 饞 多欲 dad pa che ba'am lto che ba དད་པ་ཆེ་བའམ་ལྟོ་ཆེ་བ་
lubdhaḥ लुब्धः 酤貪 戀著 brkam chags བརྐམ་ཆགས་
saṃraktaḥ संरक्तः 遍貪 kun tu chags pa ཀུན་ཏུ་ཆགས་པ་
rañjanīyaḥ रञ्जनीयः 轉貪 將來貪 chags par 'gyur ba ཆགས་པར་འགྱུར་བ་
bhūyaskāmatā भूयस्कामता 欲 欲 愛 yang 'dod pa'am phyir zhing 'dod pa'am mang du 'dod pa ཡང་འདོད་པའམ་ཕྱིར་ཞིང་འདོད་པའམ་མང་དུ་འདོད་པ
yādṛcchikaḥ यादृच्छिकः 欲王 任性行言 'dod rgyal འདོད་རྒྱལ་
icchantikaḥ इच्छन्तिकः 甚欲 'dod chen འདོད་ཆེན་
bhūyaśchandikaḥ भूयश्छन्दिकः 頻愛 恒欲 phyir zhing sred pa'am phyir 'dun pa ཕྱིར་ཞིང་སྲེད་པའམ་ཕྱིར་འདུན་པ་
bhūyorucitaḥ भूयोरुचितः 漸欲 phyir zhing dad che ba ཕྱིར་ཞིང་དད་ཆེ་བ་
bhūyo 'bhiprāyaḥ भूयोऽभिप्रायः 頻想 想 phyir zhing sems pa'am mang du sems pa ཕྱིར་ཞིང་སེམས་པའམ་མང་དུ་སེམས་པ་
svādukāmatā स्वादुकामता 嘗欲美 欲美味 愛嘗 myang bar 'dod pa'am zhim por 'dod pa མྱང་བར་འདོད་པའམ་ཞིམ་པོར་འདོད་པ་
vicitrāhāratā विचित्राहारता 思食 擇食 zas 'dam pa ཟས་འདམ་པ་
netaretareṇa saṃtuṣṭiḥ नेतरेतरेण संतुष्टिः 輕易不知足 ngan ngon gyis chog mi shes pa ངན་ངོན་གྱིས་ཆོག་མི་ཤེས་པ་
nandīrāgaḥ नन्दीरागः 喜中貪 dga' ba'i 'dod chags དགའ་བའི་འདོད་ཆགས་
kāmacchandaḥ कामच्छन्दः 好欲 欲和合 'dod pa la 'dun pa འདོད་པ་ལ་འདུན་པ་
abhiniveśaḥ अभिनिवेशः 現貪欲 現貪 mngon par zhen pa མངོན་པར་ཞེན་པ་
āsthā आस्था 貪 欲 chags pa'am zhen pa ཆགས་པའམ་ཞེན་པ་
spṛhā स्पृहा 欲 愛 chags pa'am zhen pa ཆགས་པའམ་ཞེན་པ་
rocate रोचते 欲 喜 望 'dod pa'am sred pa'am dga' ba འདོད་པའམ་སྲེད་པའམ་དགའ་བ་
icchantikaḥ इच्छन्तिकः 大欲 'dod chen po འདོད་ཆེན་པོ་
yādṛcchikaḥ यादृच्छिकः 欲王 甚任性行言 'dod rgyal འདོད་རྒྱལ་
tīvreṇa cchandaka(cchandena) तीव्रेण च्छन्दक(च्छन्देन) 相緊 最所願 'dun pa drag po འདུན་པ་དྲག་པོ་
āhāre gṛddhir bhavati आहारे गृद्धिर्भवति 飲食慳吝 kha zas la brkam par 'gyur ཁ་ཟས་ལ་བརྐམ་པར་འགྱུར་
gārdhā. gārdham गार्धा. गार्धम् 愛 zhen pa ཞེན་པ་ 三苦
trayaduḥkhatā त्रयदुःखता 三苦 sdug bsngal gsum gyi ming la སྡུག་བསྔལ་གསུམ་གྱི་མིང་ལ་
duḥkhaduḥkhatā दुःखदुःखता 苦苦 sdug bsngal gyi sdug bsngal སྡུག་བསྔལ་གྱི་སྡུག་བསྔལ་
saṃskāraduḥkhatā संस्कारदुःखता 行苦 'du byed kyi sdug bsngal འདུ་བྱེད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་
vipariṇāmaduḥkhatā विपरिणामदुःखता 壞苦 'gyur ba'i sdug bsngal འགྱུར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ 八苦
punar aṣṭau duḥkhatāḥ पुनरष्टौ दुःखताः 八苦惱 sdug bsngal brgyad kyi ming la སྡུག་བསྔལ་བརྒྱད་ཀྱི་མིང་ལ་
jātiduḥkham जातिदुःखम् 生苦 skye ba'i sdug bsngal སྐྱེ་བའི་སྡུག་བསྔལ་
jarāduḥkhaṃ जरादुःखं 老苦 rga ba'i sdug bsngal རྒ་བའི་སྡུག་བསྔལ་
vyādhiduḥkham व्याधिदुःखम् 病苦 na ba'i sdug bsngal ན་བའི་སྡུག་བསྔལ་
maraṇaduḥkham मरणदुःखम् 死苦 'chi ba'i sdug bsngal འཆི་བའི་སྡུག་བསྔལ་
priyaviprayogaduḥkham प्रियविप्रयोगदुःखम् 愛別離苦 sdug pa dang bral ba'i sdug bsngal སྡུག་པ་དང་བྲལ་བའི་སྡུག་བསྔལ apriyasaṃprayogaduḥkham अप्रियसंप्रयोगदुःखम् 怨憎會苦 mi sdug ba dang phrad pa'i sdug bsngal མི་སྡུག་བ་དང་ཕྲད་པའི་སྡུག་བསྔལ་
yadapīcchayā paryeṣamāṇo na labhate tad api duḥkham यदपीच्छया पर्येषमाणो न लभते तदपि दुःखम् 求不得苦 gang 'dod pa btsal gyis ma rnyed pa de yang sdug bsngal གང་འདོད་པ་བཙལ་གྱིས་མ་རྙེད་པ་དེ་ཡང་སྡུག་བསྔལ་
saṃkṣepeṇa pañcopadānaskandhaduḥkham संक्षेपेण पञ्चोपदानस्कन्धदुःखम् 五陰盛苦 五取蘊苦 mdor na nye bar len pa'i phung po lnga sdug bsngal མདོར་ན་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ལྔ་སྡུག་བསྔལ་ 十二因緣
dvādaśāṅga pratītyasamutpādaḥ द्वादशाङ्ग प्रतीत्यसमुत्पादः 十二因緣 十二緣起 rten cing 'brel bar 'byung ba'i yan lag bcu gnyis kyi ming la རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བའི་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་མིང་ལ་
avidyā अविद्या 無明 ma rig pa མ་རིག་པ་
saṃskāraḥ संस्कारः 行 'du byed འདུ་བྱེད་
vijñānam विज्ञानम् 識 rnam par shes pa རྣམ་པར་ཤེས་པ་
nāmarūpam नामरूपम् 名色 ming dang gzugs མིང་དང་གཟུགས་
ṣadāyatanam षदायतनम् 六入 skye mched drug སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་
spraśaḥ स्प्रशः 觸 reg pa རེག་པ་
vedanā वेदना 受 tshor ba ཚོར་བ་
tṛṣṇā तृष्णा 愛 sred pa སྲེད་པ་
upādānam उपादानम् 取 len pa ལེན་པ་
bhavaḥ भवः 有 srid pa སྲིད་པ་
jātiḥ जातिः 生 skye ba སྐྱེ་བ་
jarāmaraṇam जरामरणम् 老死 rga shi རྒ་ཤི་
śokaḥ शोकः 苦 愁 苦衰 mya ngan མྱ་ངན་
paridevaḥ परिदेवः 不安 悲 痛哭 smre sngags 'don pa སྨྲེ་སྔགས་འདོན་པ་
duḥkham दुःखम् 苦惱 苦 sdug bsngal ba སྡུག་བསྔལ་བ་
daurmanasyam दौर्मनस्यम् 意不樂 憂 心不安 yid mi bde ba ཡིད་མི་བདེ་བ་
upāyāsaḥ उपायासः 慅 惱 'khrug pa འཁྲུག་པ་ 六因
ṣadhetavaḥ षधेतवः 六因 rgyu drug gi ming la རྒྱུ་དྲུག་གི་མིང་ལ་
kāraṇahetuḥ कारणहेतुः 相應因 能作因 byed pa'i rgyu བྱེད་པའི་རྒྱུ་
sahabhūhetuḥ सहभूहेतुः 共生因 共因 俱有因 lhan cig 'byung ba'i rgyu ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་
vipākahetuḥ विपाकहेतुः 異熟因 rnam par smin pa'i rgyu རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུ་
saṃprayuktahetuḥ संप्रयुक्तहेतुः 同類因 皆因 自種因 mtshungs par ldan pa'i rgyu མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་རྒྱུ་
sarvatragahetuḥ सर्वत्रगहेतुः 遍行因 kun tu 'gro ba'i rgyu ཀུན་ཏུ་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་
sabhāgahetuḥ (sambhāgahetuḥ) सभागहेतुः (सम्भागहेतुः) 緣 同類因 等因 相應因 skal ba mnyam pa'i rgyu སྐལ་བ་མཉམ་པའི་རྒྱུ་ 四緣
catvāraḥ pratyayāḥ चत्वारः प्रत्ययाः 四緣 rkyen bzhi'i ming la རྐྱེན་བཞིའི་མིང་ལ་
hetupratyayaḥ हेतुप्रत्ययः 因緣 rgyu'i rkyen རྒྱུའི་རྐྱེན་
samanantarapratyayaḥ समनन्तरप्रत्ययः 初緣 次第緣 de ma thag ba'i rkyen དེ་མ་ཐག་བའི་རྐྱེན་
ālambanapratyayaḥ आलम्बनप्रत्ययः 緣緣 所緣緣 dmigs pa'i rkyen དམིགས་པའི་རྐྱེན་
adhipatipratyayaḥ अधिपतिप्रत्ययः 主緣 增上緣 bdag po'i rkyen བདག་པོའི་རྐྱེན་ 五果
pañcaphalāni पञ्चफलानि 五果 'bras bu lnga'i ming la འབྲས་བུ་ལྔའི་མིང་ལ་
niṣyandaphalam निष्यन्दफलम् 順因果 等流果 等流順因果 rgyu mthun pa'i 'bras bu རྒྱུ་མཐུན་པའི་འབྲས་བུ་
adhipatiphalam अधिपतिफलम् 主果 增上果 bdag po'i 'bras bu བདག་པོའི་འབྲས་བུ་
puruṣakāraphalam पुरुषकारफलम् 士用果 skyes bu byed pa'i 'bras bu སྐྱེས་བུ་བྱེད་པའི་འབྲས་བུ་
vipākaphalaṃ विपाकफलं 異熟果 rnam par smin pa'i 'bras bu རྣམ་པར་སྨིན་པའི་འབྲས་བུ་
visaṃyogaphalam विसंयोगफलम् 離繫果 bral ba'i 'bras bu བྲལ་བའི་འབྲས་བུ་ 四生
catvāro yonayaḥ चत्वारो योनयः 四生 skye gnas bzhi'i ming la སྐྱེ་གནས་བཞིའི་མིང་ལ་
jārāyujāḥ जारायुजाः 胎生 mngal nas skye ba མངལ་ནས་སྐྱེ་བ་
aṇḍajāḥ अण्डजाः 卵生 sgo nga las skye ba སྒོ་ང་ལས་སྐྱེ་བ་
samsvedajāḥ सम्स्वेदजाः 濕生 drod gsher las skye ba དྲོད་གཤེར་ལས་སྐྱེ་བ་
upapādukāḥ (aupapādukāḥ) उपपादुकाः (औपपादुकाः) 化生 rdzus te skye ba རྫུས་ཏེ་སྐྱེ་བ་ 四食
catvāra āhārāḥ चत्वार आहाराः 四食 zas bzhi'i ming la ཟས་བཞིའི་མིང་ལ་
kavalīkārāhāraḥ (kavaḍiṃkāhāraḥ , kavatikāhraḥ) कवलीकाराहारः (कवडिंकाहारः , कवतिकाह्रः) 段食 摶食 kham gyi zas ཁམ་གྱི་ཟས་
sparśāhāraḥ स्पर्शाहारः 觸食 願食 reg pa'i zas རེག་པའི་ཟས་
manaḥsaṃcetanāhāraḥ मनःसंचेतनाहारः 思食 業食 yid la sems pa'i zas ཡིད་ལ་སེམས་པའི་ཟས་
vijñānāhāraḥ विज्ञानाहारः 識食 rnam par shes pa'i zas རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཟས་ 九地
navasattvāvāsāḥ नवसत्त्वावासाः 三界九地 有情九地 sems can gi gnas dgu'i ming la སེམས་ཅན་གི་གནས་དགུའི་མིང་ལ་
nānātvakāyā nānātvasaṃjñinaḥ tadyathā manuṣyā ekatyāśca devāḥ नानात्वकाया नानात्वसंज्ञिनः तद्यथा मनुष्या एकत्याश्च देवाः 想各身各譬如諸人為一身 身異想異如人一分天 五趣雜居地 lus tha dad cing 'du shes tha dad pa dag dper na mi rnams dang lha kha gcig go ལུས་ཐ་དད་ཅིང་འདུ་ཤེས་ཐ་དད་པ་དག་དཔེར་ན་མི་རྣམས་དང་ལྷ་ཁ་གཅིག་གོ་
nānātvakāyā ekatvasaṃjñinas tadyathā devā brahmakāyikāḥ prathamābhinirvṛttāḥ नानात्वकाया एकत्वसंज्ञिनस्तद्यथा देवा ब्रह्मकायिकाः प्रथमाभिनिर्वृत्ताः 想一身各譬如梵天初天生 身異想一如梵眾天謂劫初起 離生喜樂地 lus tha dad la 'du shes gcig pa dag dper na tshangs ris kyi lha dag dang por 'byung ba'o ལུས་ཐ་དད་ལ་འདུ་ཤེས་གཅིག་པ་དག་དཔེར་ན་ཚངས་རིས་ཀྱི་ལྷ་དག་དང་པོར་འབྱུང་བའོ་
ekatvakāyā nānātvasaṃjñinas tadyathā ābhāsvarāḥ एकत्वकाया नानात्वसंज्ञिनस्तद्यथा आभास्वराः 身一想各 身一想異如極光淨天 譬如諸光明天 定生喜樂地 lus gcig la 'du shes tha dad pa dag dper na 'dod gsal ba rnams so ལུས་གཅིག་ལ་འདུ་ཤེས་ཐ་དད་པ་དག་དཔེར་ན་འདོད་གསལ་བ་རྣམས་སོ་
ekatvakāyā ekatvasaṃjñinas tadyathā devāḥ śubhakṛtsnāḥ एकत्वकाया एकत्वसंज्ञिनस्तद्यथा देवाः शुभकृत्स्नाः 想一身一譬如諸廣善天 身一想一如遍淨天 離喜妙樂天 lus gcig la 'du shes gcig pa dag dper na dge rgyas kyi lha rnams so ལུས་གཅིག་ལ་འདུ་ཤེས་གཅིག་པ་དག་དཔེར་ན་དགེ་རྒྱས་ཀྱི་ལྷ་རྣམས་སོ་
ākāśānantyāyatanam आकाशानन्त्यायतनम् 空無邊處地 空無邊處 捨念清淨地 nam mkha' mtha' yas skye mched ནམ་མཁའ་མཐའ་ཡས་སྐྱེ་མཆེད་ vijñānānantyāyatanam विज्ञानानन्त्यायतनम् 識無邊處地 識無邊處 rnam par shes mtha' yas skye mched རྣམ་པར་ཤེས་མཐའ་ཡས་སྐྱེ་མཆེད་ ākiṃcanyāyatanam आकिंचन्यायतनम् 無所有處地 無所有處 ci yang med pa'i skye mched ཅི་ཡང་མེད་པའི་སྐྱེ་མཆེད་
naivasaṃjñānāsaṃjñāyatanam नैवसंज्ञानासंज्ञायतनम् 非非想處地 非想非非想處 'du shes med 'du shes med min skye mched འདུ་ཤེས་མེད་འདུ་ཤེས་མེད་མིན་སྐྱེ་མཆེད་
asaṃjñisattvāḥ असंज्ञिसत्त्वाः 無想有情 想一切眾生 'du shes med pa'i sems can rnams འདུ་ཤེས་མེད་པའི་སེམས་ཅན་རྣམས་ 八難
aṣṭāvakṣaṇāḥ अष्टावक्षणाः 八難 八無暇 八不間 mi khom pa brgyad kyi ming la མི་ཁོམ་པ་བརྒྱད་ཀྱི་མིང་ལ་
narakāḥ नरकाः 有情地獄 地獄 sems can dmyal ba སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་