Mahāvyutpatti: 1200-1299
praṇītaḥ प्रणीतः 妙 好善 gya nom pa གྱ་ནོམ་པ་
niḥsaraṇaḥ निःसरणः 離 實出現 nges par 'byung ba ངེས་པར་འབྱུང་བ་
mārgaḥ मार्गः 道諦 lam ལམ་
nyāyaḥ न्यायः 聖諦 如 正 rigs pa རིགས་པ་
pratipattiḥ प्रतिपत्तिः 入於 行 迹 sgrub pa སྒྲུབ་པ་
nairyāṇikaḥ नैर्याणिकः 現前 出 乘 nges par 'byin ba ངེས་པར་འབྱིན་བ་
ānantaryamārgaḥ आनन्तर्यमार्गः 無間道 bar chad med pa'i lam བར་ཆད་མེད་པའི་ལམ་
vimuktimārgaḥ विमुक्तिमार्गः 眾解脫 解脫道 最解脫 rnam par grol ba'i lam རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་ལམ་
abhisamayāntikaṃ kuśalamūlam अभिसमयान्तिकं कुशलमूलम् 解出生善根 現觀邊善根 出於入現悟中所生善根 mngon par rtogs pa'i lam mtha' las byung ba'i dge ba'i rtsa ba མངོན་པར་རྟོགས་པའི་ལམ་མཐའ་ལས་བྱུང་བའི་དགེ་བའི་རྩ་བ་་
kṣayajñānalābhikaṃ kuśalamūlam क्षयज्ञानलाभिकं कुशलमूलम् 得知盡善根 盡智所得善根 以知盡得之善根 zad pa shes pa thob pa'i dge ba'i rtsa ba ཟད་པ་ཤེས་པ་ཐོབ་པའི་དགེ་བའི་རྩ་བ་ 順決擇分
nirvedhabhagakramaḥ निर्वेधभगक्रमः 順決擇分 nges par 'byed pa'i cha dang mthun pa'i rim pa'i ming la ངེས་པར་འབྱེད་པའི་ཆ་དང་མཐུན་པའི་རིམ་པའི་མིང་ལ་
nirvedhabhāgīyaḥ निर्वेधभागीयः 四加行名 順決擇分 四善根 nges par 'byed pa'i cha dang mthun pa ངེས་པར་འབྱེད་པའི་ཆ་དང་མཐུན་པ
uṣmagataḥ उष्मगतः 暖加行 煖 dro bar gyur ba (dro ba ) དྲོ་བར་གྱུར་བ (དྲོ་བ)
mūrdhānaḥ मूर्धानः 尖 頂 頂加行 rtse mo རྩེ་མོ་
kṣāntiḥ क्षान्तिः 忍 忍加行 bzod ba བཟོད་བ་
laukikāgryadharmaḥ लौकिकाग्र्यधर्मः 世間求勝法頂 世第一法 世間第一加行 'jig rten pa'i chos kyi mchog འཇིག་རྟེན་པའི་ཆོས་ཀྱི་མཆོག་ 十六心刹那
ṣoḍaśacittakṣaṇāḥ षोडशचित्तक्षणाः 心一剎十六 十六心剎那 十六心見諦 sems kyi skad cig ma bcu drug gi ming la སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་བཅུ་དྲུག་གི་མིང་ལ་
duḥkhe dharmajñānakṣāntiḥ दुःखे धर्मज्ञानक्षान्तिः 知法苦忍 苦法智忍 苦法忍 sdung bsngal la chos shes pa'i bzod ba སྡུང་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་བ་
duḥkhe dharmajñānaṃ दुःखे धर्मज्ञानं 知法苦 苦法智 苦法苦 sdug bsngal la chos shes pa སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པ་
duḥkhe 'nvayajṅānakṣāntiḥ दुःखेऽन्वयज्ङानक्षान्तिः 知隨察苦忍 苦類智忍 苦類忍 sdug bsngal la rjes su rtogs pa shes pa'i bzod pa སྡུག་བསྔལ་ལ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པ་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་
duḥkhe 'nvayajñānam दुःखेऽन्वयज्ञानम् 知隨察苦 苦類智 苦類忍 sdug bsngal la rjes su rtogs pa'i shes pa སྡུག་བསྔལ་ལ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་པ་
samudaye dharmajñānakṣāntiḥ समुदये धर्मज्ञानक्षान्तिः 知法集忍 集法智忍 集法忍 kun 'byung la chos shes pa'i bzod pa ཀུན་འབྱུང་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་
samudaye dharmajñānam समुदये धर्मज्ञानम् 集法智 知法集 kun 'byung la chos shes pa ཀུན་འབྱུང་ལ་ཆོས་ཤེས་པ་
samudaye 'nvayajñānakṣāntiḥ समुदयेऽन्वयज्ञानक्षान्तिः 知隨察法集忍 集類智忍 集類忍 kun 'byung la rjes su rtogs pa'i shes pa'i bzod pa ཀུན་འབྱུང་ལ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་
samudaye 'nvayajñānam समुदयेऽन्वयज्ञानम् 集類智 知隨集察 kun 'byung la rjes su rtogs pa'i shes pa ཀུན་འབྱུང་ལ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་པ་
nirodhe dharmajñānakṣāntiḥ निरोधे धर्मज्ञानक्षान्तिः 知法滅忍 滅法智忍 滅法忍 'gog pa la chos shes pa'i bzod pa འགོག་པ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་
nirodhe dharmajñānam निरोधे धर्मज्ञानम् 滅法智 知法滅 'gog pa la chos shes pa འགོག་པ་ལ་ཆོས་ཤེས་པ་
nirodhe 'nvayajñānakṣāntiḥ निरोधेऽन्वयज्ञानक्षान्तिः 知隨察滅忍 滅類智忍 滅類忍 'gog pa la rjes su rtogs par shes pa'i bzod pa འགོག་པ་ལ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པར་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་
nirodhe 'nvayajñānam निरोधेऽन्वयज्ञानम् 滅類智 知隨察滅 'gog pa la rjes su rtogs pa'i shes pa འགོག་པ་ལ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་པ་
mārge dharmajñānakṣāntiḥ मार्गे धर्मज्ञानक्षान्तिः 知道法忍 道法智忍 道法忍 lam la chos shes pa'i bzod pa ལམ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་
mārge dharmajñānam मार्गे धर्मज्ञानम् 道法智 知道法 lam la chos shes pa ལམ་ལ་ཆོས་ཤེས་པ་
mārge 'nvayajñānakṣāntiḥ मार्गेऽन्वयज्ञानक्षान्तिः 知隨察道忍 道類智忍 道類忍 lam la rje su rtogs par shes pa'i bzod pa ལམ་ལ་རྗེ་སུ་རྟོགས་པར་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་
mārge 'nvayajñānam मार्गेऽन्वयज्ञानम् 道類智 知隨察道 lam la rje su rtogs pa'i shes pa ལམ་ལ་རྗེ་སུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་པ 十智
daśajñānāni दशज्ञानानि 十智 shes pa bcu'i ming la ཤེས་པ་བཅུའི་མིང་ལ་
dharmajñānam धर्मज्ञानम् 法智 知法 chos shes pa ཆོས་ཤེས་པ་
paracittajñānam परचित्तज्ञानम् 他心智 知彼心 pha rol gyi sems shes pa ཕ་རོལ་གྱི་སེམས་ཤེས་པ་
anvayajñānam अन्वयज्ञानम् 類智 知隨察 rjes su rtogs par shes pa རྗེས་སུ་རྟོགས་པར་ཤེས་པ་
saṃvṛtijñānam संवृतिज्ञानम् 世俗智 知俗諦 kun rdzob shes pa ཀུན་རྫོབ་ཤེས་པ་
duḥkhajñānam दुःखज्ञानम् 苦智 知苦 sdug bsngal shes pa སྡུག་བསྔལ་ཤེས་པ་
samudayajñānam समुदयज्ञानम् 集智 知集 kun 'byung shes pa ཀུན་འབྱུང་ཤེས་པ་
nirodhajñānam निरोधज्ञानम् 滅智 'gog pa shes pa འགོག་པ་ཤེས་པ་
mārgajñānam मार्गज्ञानम् 道智 知道 lam shes pa ལམ་ཤེས་པ་
akṣayajñānam. kṣayajñānam अक्षयज्ञानम्. क्षयज्ञानम् 盡智 知盡 zad pa shes pa ཟད་པ་ཤེས་པ་
anutpādajñānam अनुत्पादज्ञानम् 無生智 mi skye ba shes pa མི་སྐྱེ་བ་ཤེས་པ་ 四通行
catvāraḥpratipadaḥ (catvāripratipadaḥ) चत्वारःप्रतिपदः (चत्वारिप्रतिपदः) 四道 四通行 lam bzhi'i ming la ལམ་བཞིའི་མིང་ལ་
duḥkhā pratipad dhandhābhijñā दुःखा प्रतिपद्धन्धाभिज्ञा 通慢難道 苦遲通行 mngon par shes pa bul ba la dka' ba'i lam མངོན་པར་ཤེས་པ་བུལ་བ་ལ་དཀའ་བའི་ལམ་
sukhā pratipad dhandhābhijñā सुखा प्रतिपद्धन्धाभिज्ञा 通慢易道 樂遲通行 mngon par shes pa bul ba la sla ba'i lam མངོན་པར་ཤེས་པ་བུལ་བ་ལ་སླ་བའི་ལམ་
duḥkhā pratipat kṣiprābhijñā दुःखा प्रतिपत्क्षिप्राभिज्ञा 通疾難道 苦速通行 mngon par shes pa myur ba la dka' ba'i lam མངོན་པར་ཤེས་པ་མྱུར་བ་ལ་དཀའ་བའི་ལམ་
sukhā pratipat kṣiprābhijñā सुखा प्रतिपत्क्षिप्राभिज्ञा 通疾易道 樂速通行 mngon par shes pa myur ba la sla ba'i lam མངོན་པར་ཤེས་པ་མྱུར་བ་ལ་སླ་བའི་ལམ་ 諸乘
yānakramaḥ यानक्रमः 諸乘 諸乘次第 theg pa rnam pa'i ming la ཐེག་པ་རྣམ་པའི་མིང་ལ་
mahāyānam महायानम् 大乘 theg pa chen po ཐེག་པ་ཆེན་པོ་
pratyekabuddhayānam प्रत्येकबुद्धयानम् 獨覺乘 rang sangs rgyas kyi theg pa རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་
śrāvakayānam श्रावकयानम् 聲聞乘 nyan thos kyi theg pa ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་
hīnayānam हीनयानम् 小乘 dman pa'i theg pa དམན་པའི་ཐེག་པ་
prādeśikayānam प्रादेशिकयानम् 獨一乘 nyi tshe ba'i theg pa ཉི་ཚེ་བའི་ཐེག་པ་
ekayānam एकयानम् 一乘 theg pa gcig pa ཐེག་པ་གཅིག་པ 根機
indriyavaimātratā इन्द्रियवैमात्रता 次第根名目 根機次第 根之次第 dbang po'i rim pa'i ming la དབང་པོའི་རིམ་པའི་མིང་ལ་
mṛdvindriyaḥ मृद्विन्द्रियः 鈍根 dbang po rtul po དབང་པོ་རྟུལ་པོ་
madhyendriyaḥ मध्येन्द्रियः 中根 bang po 'bring po བང་པོ་འབྲིང་པོ་
tīkṣṇendriyaḥ तीक्ष्णेन्द्रियः 利根 dbang po rno po དབང་པོ་རྣོ་པོ་ 種姓
pañcagotrāḥ पञ्चगोत्राः 五種名目 五種性 五種乘性 rigs lnga'i ming la རིགས་ལྔའི་མིང་ལ
śrāvakayānābhisamayagotraḥ श्रावकयानाभिसमयगोत्रः 聲聞乘現解種 聲聞乘性 聲聞乘類性 nyan thos kyi theg pa mngon par rtogs pa'i rigs ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རིགས་
pratyekabuddhayānābhisamayagotraḥ प्रत्येकबुद्धयानाभिसमयगोत्रः 獨覺乘現解種 獨覺乘性 緣覺乘類性 rang sangs rgyas kyi theg pa mngon par rtogs pa'i rigs རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རིགས་
tathāgatayānābhisamayagotraḥ तथागतयानाभिसमयगोत्रः 如來乘現解種 如來乘性 如來乘類性 de bzhin gshegs pa'i theg pa mngon par rtogs pa'i rigs དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཐེག་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རིགས་
aniyatagotraḥ अनियतगोत्रः 不定性 不定種 ma nges pa'i rigs མ་ངེས་པའི་རིགས་
agotrakaḥ अगोत्रकः 無種 外道性 無性 rigs med pa རིགས་མེད་པ་ 十二部經
dvādaśakadharmapravacanam द्वादशकधर्मप्रवचनम् 妙法名目 十二分教 十二部經 dam pa'i chos kyi rnam grangs kyi ming la དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་མིང་ལ་
sūtram सूत्रम् 契經 修多羅 mdo'i sde མདོའི་སྡེ་
geyam (geyyam) गेयम् (गेय्यम्) 美音經 應頌 重頌 祇夜 祗夜 dbyangs kyis bsnyad pa'i sde དབྱངས་ཀྱིས་བསྙད་པའི་སྡེ་
vyākaraṇam व्याकरणम् 授記經 記別 授記 和伽那 lung bstan pa'i sde ལུང་བསྟན་པའི་སྡེ་
gāthā गाथा 伽陀 諷頌 記句經 孤起 詩偈 tshigs su bcad pa'i sde ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་སྡེ་
udānam (uddānam) उदानम् (उद्दानम्) 優陀那 讚嘆經 自說 無問自說 ched du brjod pa'i sde ཆེད་དུ་བརྗོད་པའི་སྡེ་
nidānam निदानम् 尼陀那 廣演經 因緣 因緣經 gleng gzhi'i sde གླེང་གཞིའི་སྡེ་
avadānam अवदानम् 譬喻 演說解悟經 阿波陀那 rtogs par brjod pa'i sde རྟོགས་པར་བརྗོད་པའི་སྡེ་
itivṛttakam इतिवृत्तकम् 本事 此說他事 伊帝曰多伽 de lta bu byung ba'i sde དེ་ལྟ་བུ་བྱུང་བའི་སྡེ་
jātakam जातकम् 降生經 本生 skyes pa'i rabs kyi sde སྐྱེས་པའི་རབས་ཀྱི་སྡེ་
vaipulyam वैपुल्यम् 最廣大經 方廣 毘佛畧 shin tu rgyas pa'i sde ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པའི་སྡེ་
adbhūtadharmaḥ अद्भूतधर्मः 未曾有 希法 最勝經 阿浮達磨 rmad du byung ba'i chos kyi sde རྨད་དུ་བྱུང་བའི་ཆོས་ཀྱི་སྡེ་
upadeśaḥ उपदेशः 論議 優波提舍 近事請問經 gtan la phab par bstan pa'i ste གཏན་ལ་ཕབ་པར་བསྟན་པའི་སྟེ 法門
dharmaparyāyaḥ धर्मपर्यायः 法次和名目 法門 chos kyi rnam grangs ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་
brahmacāryam ब्रह्मचार्यम् 梵行經 淨行 tshangs par spyod pa ཚངས་པར་སྤྱོད་པ་
ādau kalyāṇam आदौ कल्याणम् 初善 初善經 thog mar dge ba ཐོག་མར་དགེ་བ་
madhye kalyāṇam मध्ये कल्याणम् 中善 中善經 bar du dge ba བར་དུ་དགེ་བ་
paryavasāne kalyāṇam पर्यवसाने कल्याणम् 後善 後善經 tha mar dge ba ཐ་མར་དགེ་བ་
svartham स्वर्थम् 妙義 義善 義妙 don bzang po དོན་བཟང་པོ་
suvyañjanam सुव्यञ्जनम् 妙言辭 語善 字言妙 tshig 'bru bzang po ཚིག་འབྲུ་བཟང་པོ་
kevalam केवलम् 不雜 純一無雜 不類 ma dres pa མ་དྲེས་པ་་
paripūrṇam परिपूर्णम् 圓融 圓滿 yongs su rdzogs pa ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་
pariśuddham परिशुद्धम् 皆淨 清淨 悉清 yongs su dag pa ཡོངས་སུ་དག་པ་
paryavadātam पर्यवदातम् 皆消除 悉淨 yongs su byang ba ཡོངས་སུ་བྱང་བ་
abhivadamānā abhivadanti अभिवदमाना अभिवदन्ति 現前說 以明言現說 mngon par brjod pas mngon par brjod pa མངོན་པར་བརྗོད་པས་མངོན་པར་བརྗོད་པ་
svākhyāto bhagavato dharmaḥ स्वाख्यातो भगवतो धर्मः 世尊之法善言 演說如來法 bcom ldan 'das kyi chos ni legs par gsungs pa བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་ཆོས་ནི་ལེགས་པར་གསུངས་པ་
sāṃdṛṣṭikaḥ सांदृष्टिकः 見真正 yang dag par mthong ba ཡང་དག་པར་མཐོང་བ་
nirjvaraḥ निर्ज्वरः 無害 nad med pa ནད་མེད་པ་
ākālikaḥ आकालिकः 無間斷 無期節 dus chad pa med pa དུས་ཆད་པ་མེད་པ་
aupanāyikaḥ औपनायिकः 付近 時授 nye bar gtod pa ཉེ་བར་གཏོད་པ་
aihipaśyikaḥ ऐहिपश्यिकः 此在所觀 'di mthong ba la yod pa འདི་མཐོང་བ་ལ་ཡོད་པ་
pratyātmavedanīyo vijñaiḥ प्रत्यात्मवेदनीयो विज्ञैः 諸能人自覺 自覺悟 mkhas pa rnams kyis rang gis rig par bya ba མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རང་གིས་རིག་པར་བྱ་བ་
svākhyāto bhagavato dharmavinayaḥ supraveditaḥ स्वाख्यातो भगवतो धर्मविनयः सुप्रवेदितः 世尊所說法律者善示 演說如來法律 bcom ldan 'das kyis legs par gsungs pa'i chos 'dul ba ni legs par bstan pa བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ལེགས་པར་གསུངས་པའི་ཆོས་འདུལ་བ་ནི་ལེགས་པར་བསྟན་པ་
nairyāṇikaḥ saṃbodhigāmī नैर्याणिकः संबोधिगामी 定出現菩提 決定現向於菩提住 nges par byung ba rdzogs pa'i byang chub tu 'gro bar byed pa ངེས་པར་བྱུང་བ་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་